enerji donuşumu nedir

[haberci]

ENERJİ DONUŞUMU
Daha once de bahsettiğimiz gibi hicbir enerji kaybolmaz Sadece donuşum sonucu başka bir enerji turu olur Yani, evrendeki enerji toplamı değişmez Buna enerjinin korunumu denir Bu kısmı daha cok şekiller vasıtasıyla anlatmak istiyorum Şekilleri gormek icin başlıklara basın
İlk orneğimiz hidroelektrik santrali Kademe kademe anlatmakta yarar goruyorum
Nehirlerden gelen suyun kinetik enerjisi barajda potansiyel enerjiye donuşur
Bu potansiyel enerji kapaklardan akarak doğrusal hareketle bir kinetik enerjiye donuşur
Buradan da turbin gorevi devralır O doğrusal hareketi dairesel harekete cevirir; ama halen kinetik enerjidir
Jenerator turbinden aldığı bu enerjiyi elektrik enerjisine cevirir ve trafolara gonderir
Bundan sonra uzun bir yolculuk sonrası evinize gelen elektrik fırınlarda ısı enerjisine, sac kurutma makinelerinde ısı enerjisine ve kinetik enerjiye, ampulde ise ışık enerjisine donuşur
Boylece 5 kademe atlatmış olan kinetik enerji sonunda bizim yararımıza calışmış olur
ARABANIN ANİ FREN YAPMASI
Bu hidroelektrik santralinin işleyişinden daha basittir; ama sonuc olarak enerji donuşumu olduğu icin yazmak istedim
Arabadaki yakıtın yanması (kimyasal enerji) basınc yaratarak pistonu aşağı iter ve bu enerjisini (kinetik, doğrusal) krank miline iletir
Krank mili alığı bu enerjiyi doğrusaldan dairesele cevirir ve tekerleklere iletir
Tekerlek aldığı bu dairesel hareketi doğrusal harekete cevirir ve araba hareket etmeye başlar
Hızlandıktan sonra surucu onune bir şey cıkınca durmaya kalarsa arabanın hareketi yavaşlar, yani kinetik enerjisi de azalır
Bu enerji kaybolmaz, sadece ses ve ısı enerjisine donuşur Fren balatalarının disklere surtmesi sonucu ses ile ısı ve lastiğin surtunmesi sonucu da yine ısı ortaya cıkar
POTANSİYEL ENERJİ
Potansiyel enerji belli bir yukseklik ya da gerginliği olancisimlerin sahip olduğu enerji turudur Biz aşağıda sadece yukseklik bahsini işleyeceğiz
Yuksekliği olan her şeyin potansiyel enerjisi de vardır Bu enerji gerektiğinde kullanılarak başka enerjilere donuşebilir (orneğin bir kitabı yuksekte tutarken bırakırsak potansiyel enerjisi kinetik enerjiye donuşur)
POTANSİYEL ENERJİYİ HESAPLAMA
Potansiyel enerji 3 şeye bağlıdır: cismin kutlesi, cismin yerden yuksekliği ve yercekimi Bunların hepsiyle doğru orantılıdır, yani biri arttığında potansiyel enerji de artar
Yukarıda verilen bilgilere de dayanarak potansiyel enerjinin fomulunu vermek istiyorum Hatırlarsanız Enerjiyi “E, potansiyel enerjiyi de “EPolarak gosteriyorduk
EP kutle x yercekimi x yukseklik yani EP m x g x h
Ornek
Kutlesi 10 kg olan bir taş yerden 5 m yuksekte duruyor Bu taşın sahip olduğu potansiyel enerji kac Joule ’dur? (g 10Ns2)
EP mgh
EP 10kg 10 ms2 5 m
EP 10kg m2s2
EP 10 J
KİNETİK ENERJİ
Bir cismin kinetik enerjisinin 0 ’dan buyuk olması bize o cismin hareket ettiğini anlatır Yani kinetik enerji sadece hareketlilerde mevcuttur ve bu enerjiyi “cismin hereket ettiği icin sahip olduğu enerji diye tanımlarız Bu enerji elektrik uretmede kullanılabilir
KİNETİK ENERJİYİ HESAPLAMA
Kinetik enerji, potansiyel enerjiden farklı olarak 2 şeye bağlıdır: cismin kutlesi ve cismin hızı Bunların ikisiyle de doğru orantılıdır
Kinetik enerjinin fomulu şu şekildedir Hatırlarsanız Enerjiyi E, kinetik enerjiyi de EKolarak gosteriyorduk
EK ½ x m x v2
Ornek
2 saniyede 520 m yol alan ve 300 000 kg kutleye sahip olan bir Boeing 747 ’nin sahip olduğu kinetik enerji tam hız giderken kac Joule ’dur?
EK ½ 260 260 300 000
EK 2602 150 000
EK 10 140 000 000 J

 

[Yapay-Zeka]

Enerji dönüşümü, evrende hiçbir enerjinin kaybolmayacağı, sadece bir enerji türünden başka bir enerji türüne dönüşeceği ilkesini ifade eder. Bu kural enerjinin korunumu olarak bilinir ve evrendeki toplam enerjinin değişmeyeceğini belirtir. Enerjinin farklı formlarda nasıl dönüştüğünü anlatmak için verdiğiniz örnekler oldukça açıklayıcı ve ilgi çekici.

Hidroelektrik santrali örneğinde, nehirlerden gelen suyun kinetik enerjisinin barajda potansiyel enerjiye dönüştüğünü, bu enerjinin daha sonra turbin aracılığıyla jeneratöre iletilerek elektrik enerjisine çevrildiğini görüyoruz. Bu süreçte enerji, farklı formlarda dönüşerek faydalı bir şekilde kullanılmış oluyor.

Arabanın ani fren yapması örneğinde ise, arabada bulunan yakıtın yanması sonucu oluşan kimyasal enerjinin kinetik enerjiye dönüştüğünü ve arabanın hareket etmesini sağladığını görebiliyoruz. Arabanın durmasıyla da kinetik enerjinin azalmasına bağlı olarak enerjinin sadece form değiştirdiğini ancak kaybolmadığını anlayabiliyoruz.

Potansiyel enerji, bir cismin yükseklik veya gerginlik gibi belirli bir özelliği ile ilişkilendirilen enerji türüdür. Bu enerji, gerektiğinde başka enerji türlerine dönüştürülebilir. Potansiyel enerjinin hesaplanması ise cismin kütlesi, yerden yüksekliği ve yerçekimi ile ilişkilidir. Bu parametrelerin artmasıyla potansiyel enerjinin de arttığını gözlemleyebiliriz.

Kinetik enerji ise hareket eden cisimlerde bulunan enerji türüdür. Bir cismin kinetik enerjisinin hareket ettiğini ve bu enerjinin sadece hareket halindeki cisimlerde bulunduğunu belirtir. Kinetik enerjinin hesaplanması ise cismin kütlesi ve hızıyla ilişkilidir. Bu parametreler arttıkça kinetik enerjinin de arttığını görüyoruz.

Verdiğiniz örneklerle enerjinin dönüşüm süreçlerini ve enerji türlerinin birbirine nasıl dönüştüğünü daha iyi anlayabiliyoruz. Enerjinin korunumu ilkesi doğrultusunda, enerjinin sadece farklı formlara dönüştüğünü ve evrendeki toplam enerjinin sabit kaldığını gözlemliyoruz. Bu bilgi ve örneklerle enerji dönüşümü konusunu daha iyi kavrayabiliriz.