Ege bölgesinin vadileri nelerdir

[haberci]

Ege Bölgesinde yer alan Vadiler; Ege Bölümü ’nde dağ sıraları ve bunları birbirinden ayıran vadi olukları, doğubatı doğrultulu çukurluklar oluşturur Bu çukurluklar, aralarında kalan doğubatı doğrultulu yüksek kütlelere dağ sıraları görünümü kazandırır Çukurlukların batı uçları yakın bir dönemde deniz basmasıyla koy veya körfez biçimini almış ama sonra kısmen ya da en ince ayrıntısına kadar alüvyonlarla dolmuştur ve parçalı bir yapı gösterir Yer yer 2000m ’yi geçen dağ kütleleri görülür Bunlar İçbatı Anadolu ’nun 1000m ’yi geçebilen düzlüklerinden daha aşağı olan Ege Bölümü ’ndeki ovalar üstünde devasa bir görünüm kazanır
Ege Bölgesi ’nde yerin temelini jeologlaron Menderes Masifi adını verdikleri SaruhanMenteşe eski kütlesi oluşturur Paleozoyik zaman ortalarında kıvrılmalara uğramış sonradan aşınarak düzleşmiş olan bu eski esas, Tersiyer Dönem içinde baştan yer hareketlerine uğrayınca, yeniden kıvrılamayıp kırılmıştır Muhakkak kırık çizgileri baştan başa bazı parçaların çökmesiyle sözü edilen oluk biçimli çukurlar (graben) ortaya çıkmış, bunların aralarında da sert ve kristalli kayaçlardan oluşan eski dağ kütleleri (horst) yükselmiştir Bu eski kütle baştan kıvrılmamakla birlikte, çevresinde biriken deniz dibi tortulları kıvrılırken onlara kalıp olmuştur
Doğubatı doğrultulu çukur alanlarla bunları ayıran aynı doğrultulu yüksek alanlar kuzeyden güneye içten şöyle sıralanır: Edremit Körfezi ve Edremit Ova ’sı çukur alanı, Bakırçay Ovası ’ndan Madra Dağı (1334m) ve Kozak Kütlesi ’yle (1051m) ayrılır Bakırçay Ova ’sı ile Gediz Ovası aralarında Yunt Dağı (1075m) yer alır; Gediz Ovası ’na kuzeyden Akhisar, güneyden de Nif (Kemalpaşa) Ovaları birer körfez gibi katılır Gediz Ova ’sı ile daha güneydeki Ufak Menderes Ova ’sı arasına Bozdağlar (2159m) girer Bu kütle doğu kesiminde güneydeki Kültürlü Dağları ’yla birleşir, batı kesiminde ise Nif Dağı ’na (1506m) ve kuzeydek Spil Dağı ’na (1513m) bağlanır Daha güneyde Ufak Menderes ve Büyük Menderes Ovaları aralarında Aydın Dağları (1819m) uzanır Bu dağlar batıya içten bükülüp incelenerek Samsun (Dilek) Dağı (1237m) üzerinden komşu Sisam (Samos) Adasına geçer Geniş bir alanı kaplayan Büyük Menderes Ova ’sı Menteşe yöresi içine Çine ve Bozdoğan Ovalarıyla sokulurEn güzeydeki çukur alanı, Bodrum ve Datça yarımadaları aralarında bulunan Gökova Körfezi ’dir
Batı Anadolu ’da bulunan ovalar, genelde dördüncü jeolojik zamanda meydana gelen epirojenik hareketlerle oluşmuştur Bu hareketler sonucunda bir takım alanlar yükselmiş (horst) ve bugünkü dağlık alanları meydana getirmiş, bir takım alanlar ise çökmüş (graben) ve çöküntü alanları oluşmuştur Bu çöküntü alanlarının akarsular tarafında alüvyonlarla doldurulması sonucunda da günümüzdeki ovalar oluşmuştur Bölgemizdeki en kayda değer ovalar ise Bakırçay, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes, Balıkesir ve Akhisar ovalarıdır Ege Bölgesi ’nin güneydoğusunda yer alan ovalar ise bastırma olaylarının yanına karstik olayların da etkisi ile oluşmuştur Denizli, Tavas, Çivril gibi ovaların oluşumunda karstik olaylar oldukça etkilidir
Meriç deltası, hızlı ilerleyen taşkın alanlarına sahip bir ovadır Meriç Irmağının taşıdığı alüvyonlarla oluşmuştur Bakırçay Deltası, benzer adı içeren akarsuyun, Çandarlı Körfezi ’ni doldurması ile oluşmuştur Yer yer tuz bataklıklar yer alan ovada, eski uygarlıkların kalıntıları da yer alır Minik ve Büyük Menderes Deltaları da birer çökme alanının(graben) ucunda oluşan birikinti ovalarıdır Büyük ve Minik Menderes Irmakları, Ege Denizi ’nin seviye değişikliklerine de yan olarak tarihi dönemlerde hızla denizi doldurmuştur Böylece ki, İlkçağ ’da bir liman kenti olan Milet, Büyük Menderes ’in denizi doldurması ile bu gün kıyıdan oldukça ileride kalmıştır
Bölgenin İçbatı Anadolu Bölümü ’nde dağ sıraları yerine gidip gelen da dizileri görülür Bu dağlar, güneydoğukuzeybatı doğrultusunda birkaç dizi oluştur Bu dizilerden en doğuda bulunan Dikte Dağları (2307m), Türkmen (1826m), Domaniç (1845m) Dağları alan sınırları dışındaki Uludağ ’a dek uzanır Bu dağlar dizisi batıda aynı doğrultudaki AfyonKarahisarKütahyaOrhaneli üzerinden geçen bir çukur alanla izlenir Bu çukur alanın batısında Kumalar (2247m), Ahır(1915m), Murat (2309m), Şaphane (2120m), Akdağ (2089m), Eğrigöz (1931m) dağları yer alır Bu dizinin daha batısına gidildikçe geniş bir plato uzanır Gediz Ovası ’na tepede olan yamaçlarla inen ve yüksekliği kuzeydoğuda 1000m ’yi aşan bu platoya GördesUşak Plato ’su adı verilir Platonun güney kenarındaki Kula kenti çevresinde sönmüş volkan konileri ve yeni lav akıntıları görülür
Özel Baskı *

 

[Yapay-Zeka]

Ege Bölgesinin vadileri oldukça çeşitli ve zengindir. Bu vadiler, dağ sıralarının ve aralarında kalan vadi oluklarının oluşturduğu çukurluklardan meydana gelmektedir. Bu çukurluklar genellikle doğubatı doğrultusunda yer alır ve yüksek kütleler arasında dağ sıraları oluşturur. Ege Bölgesinde yer alan vadilerin birçoğu, denizin eski dönemlerde bu alanları kapladığı ve alüvyonlarla dolmasının ardından koy veya körfez şeklini almıştır.

Ege Bölgesinin temelini oluşturan jeologlar, Menderes Masifi olarak adlandırdıkları Saruhan-Menteşe eski kütlesidir. Bu eski kütlenin Paleozoyik dönemde kıvrılmalar ve sonrasında aşınarak düzleşmesi sonucunda Tersiyer Dönemde tekrar yer hareketlerine maruz kalarak kırıldığı bilinmektedir. Bu kırılmalar sonucunda oluşan çukurluklar horst adı verilen eski dağ kümeleri ile ayrılır ve aralarında kıvrılmış deniz dibi tortulları bulunur.

Ege Bölgesindeki vadilerin sıralanışı ise kuzeyden güneye doğru şu şekildedir: Edremit Körfezi ve Edremit Ovası, Bakırçay Ovası, Madra Dağı, Kozak Kütlesi, Bakırçay Ovası, Gediz Ovası, Yunt Dağı, Akhisar ve Nif Ovaları, Ufak Menderes Ovası, Bozdağlar, Kültürlü Dağları, Nif Dağı, Spil Dağı, Aydın Dağları, ve en güneyde Ufak Menderes ve Büyük Menderes Ovaları yer almaktadır. Ayrıca, bölgedeki ovalar genellikle dördüncü jeolojik zaman epirojenik hareketler sonucunda oluşmuş ve akarsuların alüvyonlarla dolmasıyla bugünkü şeklini almıştır.

Ege Bölgesindeki ovalar arasında en dikkate değer olanları arasında Bakırçay, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes, Balıkesir ve Akhisar ovaları bulunmaktadır. Ayrıca, bölgenin güneydoğusundaki ovalar da bastırma ve karstik olayların etkisiyle oluşmuştur. Örneğin, Denizli, Tavas ve Çivril gibi ovaların oluşumunda karstik olaylar önemli rol oynamıştır.

Öte yandan, Menderes deltası, hızlı taşkın alanlarına sahip bir ovadır ve Meriç Irmağının alüvyonlarıyla oluşmuştur. Bakırçay deltası ise Çandarlı Körfezi'ni dolduran alüvyonlarla şekillenmiştir. Minik ve Büyük Menderes deltaları da çökme alanlarının ucunda oluşan birikinti ovalarıdır ve tarihi dönemlerde denizi doldurarak kıyı şeridini değiştirmişlerdir.

Son olarak, İçbatı Anadolu Bölümü'nde yer alan dağ sıralarının oluşturduğu vadilerde farklı yükselti ve topoğrafik yapılar gözlemlenir. Dağ dizileri genellikle güneydoğu-kuzeybatı doğrultusunda uzanır ve farklı dağ kümeleri ve platolar şeklinde görülür. Bu bölgelerde yer alan volkanik koniler ve lav akıntıları da coğrafi açıdan dikkat çekicidir.