Edebiyatta Akımlar Nelerdir

[SoruCevap]

Edebiyatta Akımlar Nelerdir?
Türk Edebiyatında Akımlar
'Edebiyat Akımları Ve Edebiyat Akımları Nelerdir'


Edebi akım
Belli bir çağda ortak bir estetik düşünce ve sanat amacı etrafında toplanan yazıcı ve şairlerin üslup duygu ve fikir bakımlarından birbirlerini çok andıran eserler vermeleri ile ortaya çıkar.Bunlar iyice kökleşmiş bir edebi-
yat ve sanat anlayışını yıkacak görüşler ileri sürer ve kendi getirdikleri idea ya uygun eserler yazarlar çok defa edebiyat çığırını açanlar iki üç büyük sanatçıdan ibarettir.


Edebi akımlarının gelişimine bakıldığında, bu akımların salt yazına özgü olmadığı genel, bir sanat akımı olarak başlayıp geliştikleri görülür. Üstelik hemen hepsi, genelde doğdukları çağın toplumsal yapısının, bu yapıya bağlı düşünüş biçiminin, ideolojinin ürünüdürler. Çağın felsefesinin sanat üzerindeki etkisi akım olarak ortaya çıkar ve bütün sanat türlerinde ortak özellikler çevresinde gelişir.

Rauf Mutluay’ın tanımı bu açıdan önemlidir: "... Toplumsal düzenin ve onun değişiminin bir gereği olarak, dünya görüşü ve sanat anlayışı bakımından birleşen kişilerin, eserleriyle ortaya koydukları ve sürdürdükleri ilkelerin toplamından doğan tutarlılığa bir edebiyat akımı denir."

Edebi akım (Edebiyat akımı) terimi fransızca L’ecole Litteraire’in karşılığıdır.Bizde Edebi Meslek Edebi Mektep ve Edebi Çığır terimleri de bu anlamda kullanılmış ve kullanılmaktadır

Tasavvuf
Hem bir felsefe hem inanç sistemi hem de yaşayış tarzı olan Tasavvuf 13 yüzyıldan beri Tekke Divan ve Halk edebiyatlarında geniş yankılar bulmuştur.

Yerlileşme Akımı (Mahallileşme)
Divan şiirimizde İstanbul’un fethinden sonra başlayarak gittikçe koyulaşan bir akımdır şiirde İstanbul şivesine ve İstanbul tabiatına daha fazla yaklaşmak amacı güden bu akım ilk önce Baki’de görülmüş , 18. yüzyılda en güçlü örnekleri-
ni Nedim’le verdikten sonra , 19. yüzyılda Enderunlu Vasıf bu akımı genişletmiştir terlileşme şuurlu ve düzenli bir akım değildir Yüzyıllar geçip şairlerimiz İstanbul’a ısındıkça bu kendiliğinden olmuştur.Divan edebiyatının soyut telakkisi içinde

Batı Edebiyatında Akımlar
Türk edebiyatı ve dünya sanatlarına etkileri bakımlarından akımların başlıcaları Hümanizm Romantizm Realizm Natüralizm Sembolizm Parnasizm Gerçeküstücülük ve Varoluşçuluk’tur.Bu akımların çoğu Fransa’da gelişmiştir.

Ümanizm (Humanisme)
Ümanizm , felsefi dilde ve günlük konuşmada insancılık yanı kişiler arasında ırk ve din farkı gözetmemek bütün insanlığın hayrını düşünmek gibi anlamlara gelir.Burada ise Ümanizm edebiyatta Rönesans (uyanış yeniden doğuş)yerine kullanılmıştır.
Ümanizm eski Yunan ve Latin edebiyatlarını yeni bir sevgi ile ihya etmeye çalışan ve 14. İle 16. yüzyıl arasında başlıca Avrupa ülkelerinde benimsenmiş olan genel bir edebiyat akımıdır

Türki-i Basit
15. ve 16. yüzyıllarda , Türk divan şiiri içinde dilde Türkçecilik biçim ve özde yenilik yapmak isteyen bir akımdır
14. ve 15. yüzyıllarda azçok sade bir dille yazan divan şairleri zaman geçtikçe , kaba! ve zevksiz! buldukları Türkçe kelimeleri daha az kullanır oldular şiirimizi yabancı kelimelerle doldurmaya başladılar.Böylece Klasik İran Edebiyatı uygulanmak istenen Türk şiir dili kendi kişilik ve zenginliğini kaybediyordu işte bu hal o çağlarda pek kuvvetli olmayan hatta zayıf denebilecek bir tepki ile karşı-landı bu tepkiden Türki-i Basit Akımı doğdu

Sebk-i Hindi (Hind Tarzı)
17. yüzyılda Hindistan’a seyahat eden İran şairlerinin açtıkları yeni bir şiir çığrıdır.Bu çığrı 17. ve 18. yüzyıllarda bazı Türk şairlerde benimsemişlerdir
İran edebiyatındaki büyük ustaları Tebrizli Saib ile Buharalı Şevket’tir Sebk-i Hindi Türk edebiyatında 17. yüzyılda bilhassa Neşati ve Naili ve 18. yüzyılda Şeyh Galib ile üstün meyvelerini vermiştir.

Edebiyat akımı , esasen biraz yeni çeşni getirmek ve cemiyetle birlikte değişmek ihtiyacından doğar üslup ve estetikteki bu değişmenin sebebi sonradan gelen kuşakların bir öncekine uymamasıdır bir devri hayran bırakan eserler sonraki yaşayanlara fazla bir şey söylemeyebilir.Bıkkınlık vermeye başlar onun için
yeni yetişen sanatçılar hem eskileri taklitten sakınmak hem de çağdaşlarının duygularını cevaplandırmak için yeni ufuklar ararlar

Edebiyat akımları kendiliğinden ve ansızın ortaya çıkmış değildir.Toplum daki siyasi sosyal değişmeler yeni çıkan ilim ve felsefe görüşleri resim musikigibi başka güzel sanatlardaki yenilikler edebi akımların doğmasına sebep olmuştur Bunlar okuyucudaki değer hükümlerini değiştirerek sanatçıları yeni bakış ve
yeni buluşlara zorlamıştır.Ayrıca bir çağda herhangi bir sanat kolunda doğan akımlar öbürlerini de etkiler yeni bir musiki çığırının şiirde ve resimde izleri görülür.