Duyusal Hassasiyet veya Duyu Bütünleme Bozukluğu Nedir?

[SoruCevap]

Bireyin etraftan aldığı uyaranlara karşı toplumsal yahut fizikî etkileşiminin bozulmasına neden olan yansılar geliştirmesine “duyusal hassasiyet” denmektedir.

Her çocuğun yaş kümesine nazaran takip etmesi beklenen gelişim basamakları bulunmaktadır. Bu basamakların gelişme sürecinde çok süratli olması yahut müddetinin uzamış olması uzmanlar için sinyal niteliğindedir.

Bir çocuğun yahut bebeğin konuşmasının gecikmesi, yürümesinin 15-18 aya uzuyor olması, emeklemeyi atlaması, dokunuşlara, kıyafetlere, yiyeceklere, seslere, hareketlere çok reaksiyon vermesi yahut çok reaksiyonsuz kalıyor olması ayrıntılı takip edilmesi gereken durumlardandır.

Örnek verecek olursak dokunma duyusu hassas olan çocuklar; vücutlarına değen farklı şeylere çok ve yüksek seviye reaksiyon gösterebilirler. Her türlü dokunuşun rahatsızlık oluşturacağını öğrenirler. Bu durum çocuğun çevreyi itimat içinde keşfetmelerine pürüz olur.

Etraftan gelen uyaranları algılamamızı sağlayan ve bu uyaranlara yanıt vermemize neden olan yedi adet duyumuz bulunur.

Bunlar bilgilerin geldiği duyular;

Tat, Dokunma(Taktil), İşitme, Koku, Görme; başka ikisi ise istikrar, hareket(vestibüler), kas ve eklem duyusu (propriosepsiyon) olarak tabir edebiliriz.




Okul öncesi çocukların (3-5 yaş arası) Duyu Bütünleme Terapisi Gereksinimi Olduğu Nasıl Anlaşılır?

1. Yaşına uygun oyunlara yahut hareketlere “yapamıyorum”, “beceremiyorum” der

2. Zayıf kas tonu, çelimsiz, yumuşaklık

3. Sakar, daima düşer/takılır

4. İnsanlara yahut mobilyalara çarpar, uzayda bedeninin yerini ve etrafındakileri algılayamaz

5. Oyuncakları yahut boya kalemlerini kırar

6. Zıplamaktan, sallanmaktan yahut ayaklarının yerden kesilmesinden hoşlanmaz

7. Boyama yapmaktan, yap-boz yapmaktan yahut makasla kesmekten hoşlanmaz

8. Lisan öğrenmede zorluk yaşar

9. Hiperaktiftir, sakinleşemez, çok süratli hareket değiştirir

10. Dikkat dağınıklığı yahut yeni misyona geçişi engelleyecek çok dikkat

11. Banyodan yahut saçının kesilmesinden hoşlanmaz

12. Dokunmaya, tatmaya, seslere yahut kokulara çok reaksiyon verir.

13. Oyun bahçelerinde oynamak istemez

14. Oturma yahut uyku sorunları

15. Yeni şeylere öğrenirken başka çocuklardan daha fazla tekrar yapması gerekir




Meskende Yapabileceğiniz Duyu Bütünleme Aktivite Örnekleri

1. Küçük pilates topuyla yumuşak yüzeylerde taklalar atma

2.Çarşafın içinde sallanma

3.Yatagın üzerinde zıplama

4.Kendi etrafında ve sizin etrafınızda dönme

5.Yüzüstü karnının altına yumuşak bir top varken kedi üzere dururken bu konumda oyunlar oynama

6.Titreşimli oyuncaklarla oynama

7.Zeytinyagı yahut bebeyagıyla tüm bedenine yavaşça basınç uygulayarak masajlar yapma

8.Farklı yüzeylere el ve ayaklar ile dokunma (Ör: Ilık su, soğuk su, pamuk, sert objeler, çim, kum) Konutta çıplak ayak gezme

9.Kıyafetinin içine saklanan nesneyi bulma oyunları

10.Üzerine atılan tül, battaniye vb. içinden çıkmaya çalışmak

11.Karşılıklı top atma oynama, elindeki objeyi gayeye atma

12.Yüksek bir zeminden( yatağın üzeri vb.) yumuşak bir yere atlama (minder, yorgan, yastık vb.)

13.Objeleri itme ve çekme.

14.Yerde sırt üstü yatarken havada asılı balona ayaklarıyla vurma

15.Yerde sırt üstü yatarken ayaklarıyla duvarı itme

16.Pilates topu üzerinde sırt üstü yatarken, oturmaya, dönmeye çalışma

17.Agır nesneleri (Küçük çocuklar için kavrayabileceği uzunlukta, ağır lakin yumuşak oyuncaklar) kaldırmasına ve onlarla oynamasına teşvik etme

18.Yastık savaşı yapma

19.Yastık ve yorganların ortasında sandviç olma

20.Traş köpüğü, oyun hamuru, parmak boyası ile oynamaya alıştırma (eller+ayaklar)

21.Sert ve yumuşak yüzeyleri (düz, tırtıklıvb.) boyama

22. Çok uzun olmayan bir sopa ile balonu odanın öteki ucuna götürmeye çalışma

23.İçi pirinç ve bulgur ile dolu bir kutunun içine oturarak içinde oyunlar oynama.

24.Tüylü/farklı bir tabanlarda sürünme, dönme, yatma (halı, peluş vb.)

25. Karşılıklı ellere krem/losyon sürme

26. Çimenleri kopartma, nesneleri topraga gömme.

27. Tırmanma





Duyu bütünleme eksikliği olan çocuklarda tedavi nasıl olur ?

Öncelik olarak olayın tespiti için duyu bütünleme terapisi konusunda uzman olan ve eğitim almış fizyoterapist yahut ergoterapistler duyu bütünleme terapisinin uygulanacağı ortamda çocuğu müşahedeler.

Hassasiyet tespiti gözlemlendikten çabucak sonra çocuğun yahut bebeğin muhtaçlığına uygun bir terapi programı planlanır ve uygulanmaya geçilir.

Tedavi ile birlikte çocuğun günlük ömründe, faal bulunduğu ortamlara terapide kazandırılan duyusal stratejilerin taşınması hedeflenir. Bu nedenle duyu bütünleme terapistiyle çocuğun ebeveynleri/bakım verenleri ve öğretmenleri ortasında uygun ve tesirli bir bağlantı olması değerlidir.