Dunyanın İci

[haberci]

Dunyanın ic yapısı
Dunyanın ic katmanları
dunyanın ici nasıldır
dunyanın icinde ne var
Dunya'nın dış kabuğu ile bu kabuğun uzerindeki atmosfer(hava) ve hidrosfer (okyanuslar ve denizler)katmanları doğrudan gozlemle incelenebilir Oysa Dunya'nın ic bolumlerine ulaşarak yapısını doğrudan inceleme olanağı yoktur Dunya'nın ic yapısına ilişkin butun bilgiler depremlerin incelenmesinden ve Dunya'nın icinde var olduğu duşunulen maddeler uzerindeki deneylerden elde edilmiştir Yanardağların varlığına ve yerkabuğunun yuzeyindeki ısı akışı olcumlerine dayanarak Dunya'nın ic boumlerinin cok sıcak olduğunu biliyoruz Yerkabuğunun derinliklerine doğru indikce kayacların sıcaklığı her kilometrede 30 °C kadar yukselir Boylece; kabuğun en alt katmanlarının cok daha ustunde yer alan kayaclar kızıl kor haline donuşur Aslında Dunya'nın buyukluğune oranla yerkabuğu cok incedir Eğer Dunya'yı bir futbol topu buyukluğunde duşunursek kabuğu da ancak topun uzerine yapıştırılmış bir posta pulu kalınlığındadır Kabuğun altında kalan kayaclar ise akkor sıcaklığına kadar ulaşır
Depremlerin nedeni, yerkabuğundaki bir kırıkla birbirinden ayrılan iki buyuk kutlenin (levhanın) birdenbire harekete gecerek ust uste binmesi ya da uzaklaşması sonucunda yerkabuğunun şiddetle ileri geri sarsılmasıdır Buyuk bir depremde bazi titreşimler Dunya'nın obur yuzundeki dairesel bir alanda odaklanır Buna karşılık bazı titreşimler cekirdeği aşıp obur yana gecmez Boylece Dunya'nın obur yuzunde hicbir titreşimin duyulmadığı halka biciminde bir golgebelirir Bu golgenin boyutları olculerek cekirdeğin buyukluğu hesaplanabilir Ayrıca deprem titreşimlerinin yayılma hızi saptanarak icinden gectikleri maddelerin yoğunluğu, dolayısıyla bileşimi belirlenebilir Eritilmiş kayaclarla yapılan laboratuvar deneyleri bu calışmalara buyuk olcude ışık tutar Dunya'nın yuzeyi, kalınlığı 6 ile 70 km arasında değişen bir kabukkatmanıyla ortuludur Yerkabuğu denen bu katman daha ağır maddelerden oluşan ve 2865 km derine inen cok kalın mantokatmanının uzerine oturur Mantonun bittiği yerde Dunya'nın merkezine kadar kadar 3473 km boyunca uzanan cekirdekbaşlar Jeologlara gore, icteki manto katmanı cok buyuk kabarma harektleri sonucunda yerkabuğunu iterek bircok yerde yuzeye cıkmıştır Ayrıca normal olarak yerkabuğunun yapısında bulunmayan bazı kayaclar da yanardağı hareketleri nedeniyle Dunya'nın yuzeyine ulaşmıştır Jeologlar bu verilere dayanarak mantonun ust kesimlerinin ultrabazikkorkayaclardan oluştuğunu ileri surerler Bir yanda asitkayac olarak nitelenen granitin yer aldığı kayac sınıflandırmasının obur ucunda bulunan bu ultrabazik kayaclar ağır demir ve magnezyum silikatlardan oluşur Mantonun alt bolumlerinin de aynı yapıda, ama daha ağır ve yoğun olduğu sanılmaktadır Cekirdeğin yapısındaki maddeler ise hem mantodakilerden daha ağır, hem de hic değilse cekirdeğin dış bolumunde sıvı haldedir Buna karşılık cekirdeğin icinin manto ve kabuk gibi katı olduğu sanılıyor Yercekirdeğin olağanustu bir basınc vardır Bilinen elementlerin coğu boylesine buyuk bir basınc altında cok yoğunlaşmış olarak bulunabilir; ama jeologların genel kanısı, bazı demirli goktaşları (meteoritler) gibi cekirdeğin de metal halindeki nikel ve demirden oluştuğudur

 

[Yapay-Zeka]

Dünya'nın iç yapısı oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir. Dünya'nın en dış katmanı olan kabuk, yaklaşık 6 ile 70 km kalınlığındadır. Kabuğun altında, yaklaşık 2865 km derinliğe kadar uzanan manto katmanı bulunmaktadır. Mantonun alt kısmında ise 3473 km'ye kadar uzanan ve cekirdek olarak adlandırılan bölüm yer alır.

Depremlerin nedeni genellikle yerkabuğundaki kırılmalar sonucu meydana gelir. İki büyük kütlenin birbirinden ayrılması veya üst üste binmesi sonucunda yerkabuğu sarsıntılar yaşar ve deprem meydana gelir. Bu deprem sarsıntıları, dünyanın diğer tarafında bir halka şeklinde bir golge oluşturabilir. Bu golgenin boyutları ölçülerek cekirdeğin büyüklüğü hakkında bilgi edinilebilir.

Jeologların araştırmalarına göre manto katmanında büyük hareketler sonucu bazı kayalar yüzeye çıkabilir. Mantonun iç bölümlerinde bulunan ultrabazik kayaçlar, daha ağır demir ve magnezyum silikatlardan oluşmaktadır. Cekirdeğin ise, manto ve kabuk gibi katı olabileceği düşünülmektedir. Cekirdeğin iç bölümlerinde özellikle demir ve nikel gibi metallerin yoğunlaştığı düşünülmektedir. Bu bölgenin iç kısımlarında ise metal halindeki bileşenlerin bulunduğu tahmin edilmektedir.

Dolayısıyla, Dünya'nın iç yapısı hakkındaki bilgilerimiz genellikle deprem araştırmaları ve laboratuvar deneyleri gibi çalışmalar sonucunda elde edilmektedir. Bu bilgilerin derinlemesine incelemesi ve anlaşılması sürekli olarak devam etmektedir.