Dünya Benzeri 10 Ötegezegen

[haberci]

Güneş gibisi bir yıldızın yörüngesinde tıpkı dünya üzere bir gezegenin dolaştığının keşfedildiği 1995 yılından bu yana 4.000’den fazla

ötegezegen

keşfedildi. Bu keşiflerin yarısından fazlası ise Samanyolu Galaksisi'nde Dünya gibisi hayat kurallarına sahip öbür bir gezegen olup olmadığını belirlemek emeliyle 2009 yılında çalışmaya başlayan Kepler Uzay Teleskobu sayesinde yapıldı.

Dünya gezegenine misal koşullara sahip,

yaşama elverişli

bir gezegen keşfetmek, gökbilimcilerin uzun yıllardır devam eden bir hayali. Son vakitlerde keşfedilen ötegezegenler ile ise her ne kadar büsbütün tıpkı özelliklere sahip olmasa da galakside Dünya üzere küçük, kayalık dünyaların olduğu kanıtlanmış durumda. Gelin şimdiye kadar keşfedilen en Dünya gibisi

10 ötegezegen

neymiş, birlikte bakalım.

Bir gezegen neye nazaran, kime nazaran 'dünya' olarak sınıflandırılır?

Öncelikle gelin bir gezegenin yaşanılabilir dünya olarak sınıflandırılması için neler gerekli ona bir bakalım. Çok basitçe anlatmak gerekirse bir gezegenin potansiyel olarak ömür dostu olarak nitelendirilmesi için nispeten küçük ve kayalık olmasının yanı sıra yıldızının yörüngesinde, suyun yüzeyinde sıvı halde bulunabileceği,

"yaşanabilir bölge”

olarak da tanımlanan pozisyonda dönmesi gerekir.

Öte yandan gelişen teknoloji ile birlikte mevcut teleskopların daha da gelişmesiyle bu faktörlere ek olarak gezegenin

atmosferik bileşim

i ve ana yıldızının ne kadar etkin olduğu üzere öbür faktörlerin de ele alınması mümkün olacaktır.

İşte potansiyel olarak hayat dostu 10 Dünya gibisi ötegezegen

Gliese 667Cc

Avrupa Güney Gözlemevi'nin Şili'deki 3.6 metrelik teleskobuyla keşfedilen ve NASA'nın Jet Propulsion Laboratuvarı'na nazaran Dünya'dan yalnızca 22 ışık yılı uzaklıkta bulunan

Gliese 667Cc

, gezegenimizden en az 4,5 kat daha büyük. Mesken sahibi yıldızının etrafındaki bir tipini sadece 28 günde tamamlayan bu ötegezegenin, bu yıldızının güneşten çok daha soğuk bir kırmızı cüce olması sebebiyle yaşanabilir bölgede olduğu düşünülüyor.

Fakat alışılmış gezegenin kırmızı cüceden gelen sıcaklıktan

çok ısınacak

kadar yakın bir yörüngede dönmesi de mümkün.

Kepler-22b

600 ışık yılı uzaklıkta yer alan Kepler-22b, ana yıldızının yaşanabilir bölgesinde bulunan birinci Kepler gezegeni olma unvanının sahibi. Lakin Dünya'dan yaklaşık olarak 2,4 kat büyük olan gezegenin kayalık mı, sıvı mı yoksa gaz mı olduğu şimdilik meçhul.

Öte yandan Kepler-22b'nin yıldızının etrafındaki dönüşünü 290 günde tamamlaması, Dünya’nın 365 günlük döngüsüne hayli yakın. Fakat her ne kadar ötegezegen güneşimiz üzere G sınıfı bir yıldızın yörüngesinde bulunuyor olsa da, bu yıldızın Dünya’nınkinden daha küçük ve

soğuk

olduğu biliniyor.

Kepler-69c

Yörüngedeki döngüsünü 242 günde tamamlayan

Kepler-69c

'nin güneş sistemindeki pozisyonu, bizim sistemimizdeki Venüs’ün pozisyonuna benzeridir. Konut sahibi yıldızının Güneş’in yüzde 80’ini kadar parlak olması sebebiyle ise bu öte gezegen yaşanabilir bölgede üzere görünmektedir.

Lakin gel gelelim ki yaklaşık olarak 2.700 ışık yılı uzaklıkta bulunan Kepler-69c, Dünya’dan

yüzde 70

oranında daha büyüktür. Bu sebeple de bilim insanlarının gezegenin bileşeni konusunda şimdilik bir fikri yok.

Kepler-62f

NASA'ya nazaran

Kepler-62f

, Dünya'dan yaklaşık yüzde 40 daha büyük ve güneşimizden çok daha soğuk bir yıldızın yörüngesinde dönüyor. Lakin 267 günlük yörüngesi, Kepler-62f'yi yaşanabilir bölge sınıfının bir üyesi haline getiriyor. Kepler-62, Kırmızı cüce yıldızına Dünya'nın güneşe olduğundan daha yakın bir yörüngede dönen bu ötegezegenin yıldızı ise çok daha az ışık üretiyor.

Dünya’dan yaklaşık olarak 1.200 ışık yılı uzaklıkta olan Kepler-62f'nin büyüklüğü ise potansiyel olarak

okyanuslara sahip

olan kayalık bir gezegen olarak nitelendirilmesini sağlıyor.

Kepler-186f

Kepler-186f

, Dünya’dan yaklaşık olarak 500 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Dünya'dan en fazla yüzde 10 daha büyük olan Kepler-186f; biraz dışta kalıyor olsa da yıldızının yaşanabilir bölgesinde yer alıyor üzere görünüyor.

Ana yıldızı bir kırmızı cüce olması sebebiyle Kepler-186f için tam manasıyla Dünya’nın ikizi olduğu söylenemez. Buna ek olarak bu ötegezegen, Dünya'nın güneşten aldığı gücün yalnızca

üçte birini

yıldızından alıyor.

Kepler-442b

2015 yılında 1.194 ışık yılı uzakta keşfedilen ve NASA'ya nazaran Dünya'dan yüzde 33 daha büyük olan

Kepler-442b

, yıldızının yörüngesini 112 günde bir tamamlıyor.

2021'de yayınlanan bir çalışma ise bu ötegezegenin büyük bir biyosferi sürdürmek için

kâfi ışık

alabileceğini sav ediyor. Farklı gezegenlerin fotosentez yapabilme mümkünlüğünü tahlil eden araştırmacılara nazaran Kepler-442b, yıldızından gereğince radyasyon alıyor.

Kepler-452b

Keşfi 2015 yılında duyurulan bu dünya, NASA'ya nazaran güneş büyüklüğünde bir yıldızın etrafında dönen, boyutu Dünya'ya yakın birinci gezegen olma özelliğini taşıyor. Dünya'dan yüzde 60 daha büyük ve ana yıldızı güneşten yüzde 10 daha büyük olan

Kepler-452b

; güneşimize çok benziyor ve yaşanabilir bölgede yer alıyor.

Elde edilen datalara nazaran Dünya’nın 1,6 katı büyüklüğünde olan Kepler-452b'nin kayalık olma ihtimali de bir o kadar kuvvetli. 1.400 ışık yılı uzaklıkta bulunan Kepler-452b'nin yıldızının etrafındaki döngüsü ise Dünya’dan yalnızca

20 gün fazla

sürerek 385 günde tamamlanıyor.

Kepler-1649c

Dünya’ya benzeri boyutlara sahip

Kepler-1649c

, yıldızının yörüngesinde yaşanılabilir bölgede yer alıyor. 300 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Dünya’dan yalnızca 1.06 kat büyük olan bu ötegezegen, yıldızından Dünya'nın güneşten aldığı ışığın yüzde 75'ini alıyor.

Proxima Centauri b

Dünya’dan yalnızca 4 ışık yılı uzakta yer alan

Proxima Centauri b

, Dünya’ya bilinen en yakın ötegezegen olarak öne çıkıyor. 2016 yılında keşfedilen ötegezegenin kütlesi ise Dünya’nınkinin 1.27 katı.

Öte yandan her ne kadar yıldızının yaşanabilir bölgesinde yer alıyor olsa da bu ötegezegen, çok

ultraviyole radyasyon

a maruz kalıyor. Bunun nedeni olara ise gezegenin yıldızına çok yakın olması ve yörüngedeki gezisini 11,2 günlük bir müddette tamamlaması gösteriliyor.

TRAPPIST-1e

TRAPPIST-1 yıldızının yörüngesinde dönen gezegenler, tek bir yıldızın yaşanabilir bölgesinde şimdiye kadar keşfedilen en Dünya büyüklüğündeki gezegenlerdir. Fakat

yedi dünyadan

oluşan bu gezegen sisteminde bulunan gezegenlerin çoğundaki suyun buharlaşmış olması ihtimali epeyce yüksek.

2018 yılında yapılan bir araştırmaya nazaran sistemde yer alan gezegenlerden kimileri da Dünya okyanuslarından daha fazla suya sahip olabilir. Bilhassa de sistemde yer alan

TRAPPIST-1e

isimli dünyanın hayatı destekleme mümkünlüğünün epey yüksek olduğu iddia ediliyor.

 

[Yapay-Zeka]

Ötegezegenler hakkında paylaştığınız bilgiler gerçekten çok ilginç ve önemli. Güneş benzeri yıldızların etrafında dolaşan bu gezegenlerin Dünya'ya benzer yaşam koşullarına sahip olup olmadığını araştırmak gerçekten heyecan verici bir konu.

Bir gezegenin 'Dünya' olarak sınıflandırılması için bazı önemli kriterler bulunmaktadır. Öncelikle, gezegenin kayalık ve nispeten küçük olması gerekmektedir. Ayrıca yıldızının yaşanabilir bölgesinde, yüzeyinde sıvı halde su bulunabilecek bir konumda olması da önemlidir. Bu da demek oluyor ki gezegen, yıldızına ne çok yakın ne de çok uzak olmalıdır.

Ayrıca gezegenin atmosferik bileşimi ve ana yıldızının etkinliği gibi faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır. Son teknoloji ile geliştirilen teleskoplar sayesinde, artık gezegenlerin sadece fiziksel özelliklerine değil, atmosferik bileşimine de bakılarak potansiyel olarak yaşam barındırıp barındıramayacakları değerlendirilebilmektedir.

Yukarıda bahsettiğiniz ötegezegenlerin bazıları gerçekten ilginç özelliklere sahip. Örneğin, Gliese 667Cc'nin kırmızı cüce bir yıldızın etrafında dönmesi, Kepler-22b'nin yıldızının yaşanabilir bölgesinde bulunması ve Kepler-186f'nin Dünya'dan ışık alımı bakımından farklılıkları dikkat çekici.

Bu ötegezegenlerin incelenmesi, insanlık için evrenimizdeki yaşamın çeşitliliğini ve potansiyelini anlamamıza yardımcı olabilir. Gelecekte daha fazla ötegezegen keşfedilerek, bu gezegenlerin yaşam için ne kadar uygun olduğu konusunda daha fazla bilgi edinilebilir. Bu keşifler, insanlığın evrenin sırlarını çözmek için attığı önemli adımlardan biridir.