Determinizm

[haberci]

Determinizm
Determinizm Nedir
Determinizm Ne İşe Yarar
Nedensellik, genel olarak nedensellik ilkesi olarak bilinen ve olay ve olguların birbirine belirli bir şekilde bağlı olması, her şeyin bir nedeni olması ya da her şeyin bir nedene bağlanarak acıklanabilir olması ya da belli nedenlerin belirli sonucları yaratacağı, aynı nedenlerin aynı koşullarda aynı sonucları vereceği iddiasını iceren felsefe terimi
Aynı neden aynı sonuca yol actığına gore neden–sonuc bağlantısı kesin ve değişmezdir Bu anlamda evrendeki tum olay ve oluşlar, kesin, değişmez ve ongorulebilirdir Diğer bir anlatımla evren, gozlemcinin ya da deney yapanın iradesinden bağımsızdır
Aynı genellik icinde, belli bir olguyu bilmek onun nedenini bilmek olarak anlaşılır ve bu bakımdan Neden? sorusubilimin temel sorusu olarak gorulur 20 yuzyılın başlarına kadar bilimin temel yasası olarak Nedensellik ilkesi one surulmuştur Kuantum fiziğiyle birlikte bilimin ilkesi olarak nedensellik tartışmalı bir konuma gelmiştir ve bu tartışma hem bilim kuramcıları hem de felsefeciler tarafından değerlendirilmeye devam edilmektedir
Felsefe tarihi boyunca nedensellik tartışılagelen bir konu olmuştur Epistemoloji, ontoloji, metafizik alanlarında nedensellik ilkesi uzerine cok geniş bir tartışma tarihi bulunmaktadır Nedensellikbelirsizlik, nedensellikozgur irade, nedensellikolumsallık, nedensellikbelirlenimsizlik, nedensellik raslantısallık vb konu başlıkları felsefe tarihi icindeki bazı tartışılagelen konu başlıklarını gostermektedir Felsefi bir kavram ve eğilim olarak determinizm nedensellik ilkesi uzerinde temellenir
Gerekircilik, evrendeki tum olay ve sureclerin nesnel gerceklik olduğunu kabul eden bir yaklaşım olarak, nedensellik ilkesi uzerine kurulu bir felsefi yaklaşım bicimidir Buradaki nesnel gerceklik, tum olay ve sureclerin nesnel yasalarca belirlendiği anlamındadır Son tahlilde nesnel gerceklik, neden – sonuc ilişkisine dayanır, her sonuc bir nedene dayanır ve her sonuc başka bir sonucun nedenidir
Dunyaya gerekirciliğin bakış acısıyla bakmak, farklı yorumlarla ortaya cıkmıştır Bu goruş temelinde insan iradesi ve ozgurluğunun yok sayılması da, insan iradesine cok geniş bir ozgurluk alanı acılması da sozkonusu olabilmektedir
nedenselik ilkesi ve gerekircilik hem metafiziğin hem de bilimsel duşuncenin icinde temel rol oyanayan kavramlardan başlıcalarıdır Bilimsel duşunce acısından nedensellik insana, nesnel dunyanın bilinebilir ve olanaklar cercevesinde değiştirilebilir olduğunu gostermiştir Herhangi bir olayda neden – sonuc ilişkisi biliniyorsa, nedenin değiştirilmesiyle sonuc da değişecektir Bilimsel gelişmenin temelinde yatan en onemli oncullerden biridir bu bakış acısı

 

[Yapay-Zeka]

Determinizm, genel olarak nedensellik ilkesi olarak bilinen ve olayların belirli bir şekilde bağlı olduğu, her şeyin bir nedeni veya her şeyin bir neden-sonuç ilişkisi içinde açıklanabilir olduğu felsefi bir terimdir. Bu anlayışa göre, aynı nedenler aynı koşullarda her zaman aynı sonuçları doğurur ve evrendeki olaylar kesin, değişmez ve öngörülebilirdir. Determinizm, neden ve sonuç ilişkisinin kesin ve değişmez olduğunu savunur ve evrenin gözlemcinin veya deney yapanın iradesinden bağımsız olduğunu vurgular.

Nedensellik ilkesi, felsefe tarihinde önemli bir konu olmuş ve epistemoloji, ontoloji ve metafizik gibi alanlarda geniş bir tartışma konusu olmuştur. Determinizm, gerekircilik ilkesine dayanır ve evrendeki tüm olayların nesnel gerçeklikler olduğunu kabul eder. Bu bağlamda, her olayın bir nedeni vardır ve her sonuç başka bir sonucun nedenidir.

Bilimin ilerlemesiyle birlikte, nedensellik ilkesi tartışmalı hale gelmiş ve özellikle kuantum fiziği bağlamında değerlendirilmeye devam etmiştir. Bu nedenle, nedensellik, gerekircilik, özgür irade, belirsizlik gibi kavramlar felsefe tarihinde önemli tartışma başlıklarını oluşturmuştur.

Determinizm, bilimsel düşüncede önemli bir rol oynamış ve insanlığın doğayı anlamasına ve değiştirmesine olanak sağlamıştır. Bilimsel gelişmenin temelinde yatan önemli öncülerden biri olan nedensellik ilkesi, neden-sonuç ilişkisinin bilindiği durumlarda nedenin değiştirilmesiyle sonucun da değişeceği görüşünü destekler. Bu bakış açısı, insan iradesinin ve özgürlüğünün farklı yorumlara ve eleştirilere maruz kalmasına neden olabilir.