Canlıların Temel Bileşenleri (Geniş Anlatım)

[SoruCevap]

Canlıların Temel Bileşenleri (Geniş Anlatım)
Canlıların Temel Bileşeni

CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ
1İNORGANİK BİLEŞİKLER 2ORGANİK BİLEŞİKLER
*Su*Karbonhidratlar*Nukleik asitler
*Asit*Yağlar
*Baz*Proteinler
*Tuz* Enzimler
*Mineraller*Vitaminler
1İNORGANİK BİLEŞİKLER:Canlıların kendi vucudunda uretemeyip dışardan hazır olarak aldıkları bileşiklere denir
*Su: Ortalama bir insan vucudunda %6570 oranında su bulunmaktadır Su bitkilerin de bu % 95 ’e kadar cıkmaktadır
Ozellikleri
1Sindirime yardımcı olur
2Vucut ısısının dengede tutulmasını sağlar
3Vucuttaki Zaralı maddelerin dışarıya atılmasının sağlar
4Suyun akışkan ozelliğinden dolayı molekullerin bir yerden başka bir yere taşınmasını sağlar
* Mineraller:Hucreleri karbonhidrat, yağ ve protein gibi organik bileşikler ile vucuda alınan inorganik tuzlardır
Ozellikleri:
1Mineraller enzimlerin yapısına katılarak katalizor gorevi yapar
Katalizor:Kimyasal tepkimelere girerek tepkimenin daha kısa surede ve daha az kullanılmasını sağlayan proteinden oluşmuş kısımdır
2Eksikliklerinde bir takım rahatsızlıklar ortaya cıkar
Ca eksikliğinde →Cocuklarda kemik erimesi yaşlılarda raşitizm
P eksikliğinde→ kemiklerde ve dişlerde yumuşama
Fe eksikliğinde→ anemi iyot eksikliğinde →guatr
3Mineraller kanın ozmotik basıncının dengede tutulmasını sağlar
4Kas kasılmasında sinirsel uyartıların iletilmesinde gorev alır
5İyon konsantrasyonunu sağlar
2ORGANİK BİLEŞİKLER: Canlıların kendi vucutlarında sentezledikleri bileşiklere denir
ENERJİ VERİM SIRASI VUCUTTA KULLANIM SIRASI
1Yağ 1Karbonhidrat
2Protein 2Yağ
3Karbonhidrat 3Protein
YAPIYA KATILIM SIRASI DUZENLEYİCİ OLARAK GOREV YAPAN
1Proteinler 1Su
2Yağlar 2Mineraller
3Karbonhidratlar 3Vitaminler
4Vitamin 4Proteinler
5Nukleik asitler
*Karbonhidratlar:Organik bileşikler icerisin de enerji verici ve yapıya katılıcı olarak gorev yaparlar doğada buyuk molekuller halinde bulunurYapı taşları glikozdur
YAPI VE GOREVLERİ
1C,H,O, molekullerinden oluşmuştur
2 Karbonhidratlar yeşil bitkilerin yaptıkları fotosentez sonucunda meydana gelir
3DNA,RNA,ATP ’nin yapısına katılır
4Polisakkaritlerin bir kısmı hucre zarını yapısına katılır
5Karbonhitratlar enerji veren organik bileşik olarak kullanılır
Karbonhidratların ceşitleri
1Monosakkaritler* 5C ’lu *deaksiriboz ,riboz

* 6C ’lu *glikoz(kan şekeri)
*fruktoz(meyve şekeri)
*galaktoz(sut şekeri)
2Disakkaritler:İki tane monossakaritin birleşmesiyle meydana gelir
Glikoz + Glikoz→Maltoz + H2 O (arpa şekeri)
Glikoz + Furuktoz→Sakkaroz + H2 O (cay şekeri)
Glikoz + Galaktoz→Laktoz + H2O (sut şekeri)
3Polisakkaritler:Cok sayıda monasakkaritin birleşmesiyle meydana gelir

aNişasta:Bitkinin depo maddesidir suda az cozunur
bGlikojen:Hayvanların depo maddesidir karaciğer ve kasalarda depo edilir
cSeluloz:Bitki hucrelerinde hucre ceperini oluşturur
dKitin:Omurgasız hayvanlarda dış iskeleti oluşturur
DEHİDRASYON SENTEZİ:Kucuk molekullerin birleşerek buyuk molekul oluşturması bu esnada tepkimeye giren kucuk molekul sayısından bir eksik sayıda su acığa cıkması olayına denir
ORN:n Glikoz→Nişasta n1) H2O
HİDROLİZ:Buyuk molekullere su katılarak yapı birimlerine ayrılmasına denir
ORN:Nişasta +H2O→nGlikoz
*YAĞLAR:Canlılardaki temel organik bileşiklerden biridirYapı taşları 3 molekul yağ asidi ile bir molekul gliseroldur
YAĞLARIN CEŞİTLERİ
1Doymuş Yağlar:Bir yağ asidinin C zincirinde C atomları arasında cift bağ yoksa buna doymuş yağ asidi denirDoymuş yağ asidi iceren yağlara da doymuş yağlar denir
2Doymamış Yağlar:Yağ asidinin C zincirinde bir yada daha fazla cift bağ varsa buna doymamış yağ asidi denirimagescanlilarintemelbilesenlerigenisanlatim5afc791c66be7pngoymamış yağ asidi iceren yağlara da doymamış yağlar denir
YAĞLARIN OZELLİKLERİ
1Buyume ve onarıma yardımcı olur
2Besin olarak kullanılır
3Enerji verici olarak kullanılır
4Vucut ısısını ayarlar
5Organlara destek olup darbelere karşı korur
NOT:Yağların daha fazla enerji vermesinin sebebi;yapılarında daha fazla hidrojen bağı bulunmasıdır
Yağların vucuda 2 sırada kullanılmasının sebebi
*Yakılmaları icin daha fazla oksijene ihtiyac duyarlar
*Vucudda depo maddesi olarak kullanılır
*Yıkımlarının daha uzun surmesinden dolayı
*PROTEİNLER:Organik bileşiklerin buyuk bir grubu protein molekulleridirBir kısmı hucrenin yapısına katılır diğerleri hucrede duzenleyici olarak gorev yaparYapı taşları aminoasitlerdirDoğada 20 ceşit aminoasit vardır Yapılarında C,H,O ve yanında N,S,P vardır
*Butun canlıların protein yapıları birbirinden farklıdırBuna sebep olan canlıların DNA yapılarının birbirinden farklı olmasıdırCunku;proteinler DNA ’daki bilgiye gore RNA ’sayesinde Ribozomda sentezlenirProtein ceşitliliği;aminoasit sayısına, aminoasit sırasına aminoasit ceşidine bağlıdır
*Proteinler oksijenli solunum ile parcalanması sonucu amonyak denilen cok zehirli bie urun oluşurAmonyak karaciğerde ureye cevrilerek dışarı atılırAzot proteinlerin yapısında bulunduğu icin canlı vucudunda azotlu artığa rastlanılması o canlının protein tukettiğini gosterir

*ENZİMLER:Canlı hucrelerde uretilen ozel proteinlerdirDNA ’daki kalıtsal bilgiye gore sentezlenirEnzimlerin proteinden oluşmuş kısmına apoenzim denirBuna ise basit enzim denirEnzimlerin vitaminden oluşmuş kısmına koenzim denirMineralden oluşmuş kısmına kofaktor denirApoenzim ile koenzimin birlikte oluşturduğu gruba tam enzim anlamına gelen holo enzim denirEnzimlerin etki ettiği maddeye sustrat denir
AKTİVASYON ENERJİSİ:Bir kimyasal tepkimenin başlaya bilmesi icin gerekli olan en duşuk enerji miktarıdır
ENZİMLERİN OZELLİKLERİ
1Enzimler genellikle cift yonlu calışır
2Her hucrede tepkime ceşidi kadar enzim ceşidi vardır
3Bir apoenzim ceşidi belli bir kofaktor ve koenzimle calışırken ir koenzim yada kofaktor birden fazla apoenzim ile calışır
4Enzimler cok hızlı calışır
5Kimyasal tepkimelerden değişmeden cıkar tekrar tekrar kullanılabilir
6Takım halinde calışırlar bir enzimin etki ettiği tepkimenin urunu kendinden sonra gelecek enzimin sustratı olabilir
7Enzim aktif durumdaysa az eki getirilirİnaktif durumdaysa jen eki getirilir
ENZİMLERİN CALIŞMASINA ETKİ EDEN ETMENLER
1Sıcakılık(enzimlerin en iyi calıştığı sıcaklık 36,5dir)
2Ph 5Substrat yuzeyi
3Enzim yoğunluğu 6Su ve diğer kimyasal maddeler
4Substrat yoğunluğu
İNHİBİTOR MADDE:Enzimlerin calışmasını engelleyen maddeye denir
*VİTAMİNLER: Duzenleyici ve direnc arttırıcı olarak gorev yaparlarSindirime uğramazlar ve kesinlikle enerji vermezler
Ceşitleri
1Yağda Eriyenler:Fazlası karaciğerde depo edilirBunlar;A,D,E,K ’dır
2Suda Eriyenler:Fazlası idrarla dışarı atılırBunlar;B,C ’dir Eksikliği fazla
A vitamini eksikliğinde→gece korluğu
B vitamini eksikliğinde →beriberi, pellegra
C vitamini eksikliğinde →skorbut
D vitamini eksikliğinde→raşitizm,osteomolozi
E vitamini eksikliğinde→kısırlık
K vitamini eksikliğinde→kanın pıhtılaşma gecikliliği
*NUKLEİK ASİTLER
DNA VE RNA ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
DNA RNA
1Bazları A,T,C,G, 1Bazları A,U,G,C,
2Şekeri deaksiribozdur 2Şekeri ribozdur
3İki zincirden oluşur 3Tek zincirinden oluşur
4Genetik bilgiyi taşır 4Protein sentezi yapar
5DNA polimerazla sentezlenir 5RNA polimerazla sentezlenir
6A T,G C eşitliği vardır 6Boyle bir eşitlik yoktur
7Kendini eşler 7Kendini eşleyemez
8Tek ceşittir 83 ceşittir
9Cekirdekte,Mitekondride ,Kloroplasta 9Cekirdekte,Sitoplazmada bulunur
bulunur
DNA VE RNA ORTAK OZELLİKLERİ
*A,G,C bazları *Fosfat grubu
RNA ’nın ozel bazı;urasildir
DNA ’nın ozel bazı;timindir
RNA ’NIN CEŞİTLERİ
rnRNA: DNA ’daki kalıtsal bilgiyi ribozomlara taşır
rRNAimagescanlilarintemelbilesenlerigenisanlatim5afc791c66be7pngroteinlerle birlikte ribozomların yapısını oluşturur
tRNA:Hucre icinde aminoasitleri tanır ve bunları ribozoma taşır
ATP ’ NİN YAPISI
Butun canlıların en onemli enerji kaynağı ATP ’nin yapısında Adenin denilen bir organik bir baz ,beş karbonlu riboz şekeri ve uc tane fosforik asit bulunurBu fosfat gruplarından son ikisi yuksek enerjili fosfat bağlarıyla bağlıdırATP ’den bir fosfat koparıldığında ADP oluşur ve bu sırada bir miktar enerji acığa cıkar Bu enerji yeni molekullerin sentezinde , hucre solunumunda, aktif taşımada, hucre bolunmesinde, fotosentezde,sinirsel iletimde başta olmak uzere bir cok reaksiyonda harcanır

HUCRE
Canlının en kucuk yapı taşlarına hucre denir3 kısımdan meydana gelir(zar,sitoplazma ve cekirdek)
Hucre Zarı: Hucreyi dış ortamdan ayıran madde giriş cıkışını duzenleyen,secicigecirgen ozelliğe sahip canlı yapıdır(Protein,yağ ve karbonhidratlardan oluşur)Buyuk bir kısmı yağlardan oluşurHucrenin ozgulluğu zarda ki glikoprotein,glikolipitlerin,miktarına ve dağılımına bağlıdır

Hucre zarından gecen maddeler:
1Kucuk molekuller,buyuk molekullere gore,
2Notr maddeler iyonlara gore,
3Yağda cozunen maddeler suda cozunen maddelere gore
4() iyonlar (+) iyonlara gore daha kolay gecer
Sitoplazma ve Organeller
Sitoplazma:Hucre zarı ile cekirdek arasını dolduran yumurta akı kıvamında ki canlı ortamda %7090
Oranında su bulunurSu bitkilerin de bu oran %98 ‘ e kadar yukselirSpor,tohum ve bakterilerde % 15 ’ ten % 5 ‘e kadar duşer
Organeller:
Lizozom: Sindirm ve savunma ocağı lizozom enzimler de bulunur Alyuvarlar da bulunmazAkyuvarlarda bol miktar da bulunur
Endoplazmik retikulum: Ribozom da sentezlenen proteinleri hucrenin gerekli yerlerine taşır
Golgi Aygıtı: Salgı ocağıdır Bitki hucrelerinde seliloz ceperin uretilmesini sağlar
Ribozom: Zarsızdı, cansızdır Rrna ve protenden oluşur Virusler haric butun canlı hucrelerinde bulunur , proteinin sentez yeridir
Mitokondri:Hucrenin enerji ihtaiyacını karşılar Kendine ozgu DNA sı vardırBoylece kendini sentezleyebilir(Kas ve karaciğer hucrelerinde bol sayıdsa bulunur)
Sentrozom:Hayvan hucrelerin de ve ilkel yapılı bitki hucrelerin de bulunurHucre bolunmeye hazırladığı donemde interfaz her bir kutba gider ve iğ ipliklerini oluştururSiniz hucrelerin de yoktur
Plastitler:Sadece bitki bulunurlarRenklerine ve gorevlerine gore 3 grupta incelenirlerBirbirlerine donuşebilirler
1Kloroplastlar:Bitkiye yeşil rengi verirlerFotosentezle ışık enerjisinin kimyasal enerjiye donuşturulduğu ve serbest oksijenin uretildiği organeldirKLOROPLASTLAR FOTOSENTEZLE YERYUZUNDE YAŞAMIN DEVAMINI SAĞLAYAN ORGANELDİR
2Kromoplastlar:Bitkiye sarı, turuncu ve kırmızı rengi verirYapraklarda, meyvelerde ve bazı yuksek yapılı bitkilerin koklerinde bulunur
3Lokoplastlar:RenksizdirlerBitkinin kok, toprak altı govdesinde ve tohum gibi depo organlarında bulunurNişasta, yağ ve protein depo eder
Koful:Hucrenin madde alış verişinde, beslenmesinde, sindiriminde, boşaltımında gorevlidirBitkilerde bol ve buyuk,hayvanlarda ise kucuk ve az miktarda bulunur
*Kontraktil Koful:Tatlı suda yaşayan bir hucreli canlılardaki boşaltım kofuludurYoğunluk farkından dolayı vucut icerisine giren fazla suyu dışarı atar
Zarı olmayan organeller: Ribozom DNA ’sı olan organeller:Mitokondri
Sentrozom kloroplast

CEKİRDEK
Hucrenin canlılığını surdurebilmesi icin mutlaka gereklidirHucrenin butun yaşamsal olaylarını yonetir ve kontrol eder
HUCRE BOLUNMELERİ
Mitoz Bolunme:Tek hucrelilerde uremeyi cok hucrelilerde buyume ve gelişmeyi sağlarEvreleri:
*İnterfaz: Kromozom kendini eşler DNA miktarı iki katına cıkarSentriyoller kendini eşlerHucrede ATP sentezi, protein sentezi metobolik faaliyetler hızlanır
*Profaz:Cekirdek zarı ve cekirdekcik kaybolmaya başlar
*Metafaz:Kromozomlar ekvator duzlemine dizilir
*Anafaz:Kromotitler sentromerleri ile iğ ipliklerine tutunurlar ve zıt kutuplara cekilirler
*Telofaz:Kutplara toplanmış kromozomlar interfaz evresinde olduğu gibi cekirdek zarı ve cekirdekciğin tekrar meydana geldiği gorulur iğ iplikleri kaybolurHucre sitoplazma bolunmesi meydana gelirBitki hucrelerinde ara lamel şeklinde olurHayvan hucresinde stoplazma boğumlanması şeklinde olur
Mayoz Bolunme:Kromozom sayılarının nesiller boyu sabit tutulmasını sağlarAmac kromozom sayısının yarıya inmesini sağlamakEvreleri:
*İnterfaz:Bu evrede hucrede buyume, solunum, protein sentezi gibi metabolik olayların hızı cok yuksektirDNA ’nın kendini eşlediği gorulmektedir
*Mayoz І ProfazІ:Mayoz bolunmenin en uzun safhasıdırKromozom cifti yan yana gelirler tetratları oluşturular oluşumunda kalıtsal madde alışverişi olurKromozom ciftleri yan yana gelerek birbirleriyle sarmal yaparlar bu olaya sinapsis denirSinapsis sırasında kromozomların kardeş olmayan kromotitlerin birbirine dokunan parcacıkları arasında gen alış verişi olur buna krossingover denir
*MetafazІ
*AnafazІ 3 ’unde de mitoz bolunmede ki olaylar gorulur
*TelofazІ
*MayoaІІ:MayozІ sonunda meydana gelen haploit hucreler mayozІІ de tekrar bolunur ve haploit kromozomlu 4 hucre meydana gelirMayozІІ ana hatlarıyla mitoz bolunmeye benzerBu safhada sadece kromotitler birbirinden ayrılırKromozom sayısında değişiklik olmaz
*ProfazІІ:TelofazІ ‘den sonra gorulken cok kısa suren bir safhadırCekirdek zarı oluşmuşsa parcalanmaya başlar
*MetafazІІ:Kromotitler hucrenin ekvator duzlemine yerleşir
*AnafazІІ:Ekvator duzlemine dizilmiş kromotitler birbirinden ayrılır ve kutuplara doğru hareket eder
TelofazІІ:Cekirdek zarı oluşmaya başlarsitoplazma boğumlanmaya başalar
MİTOZ VE MAYOZ ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
MİTOZ MAYOZ
1Cok hucreli canlıların vucut hucre 1Cok hucreli canlıların ureme hucresinde
lerinde gorulur gorulur
2Vucudun butun doku ve organların 2Ureme organlarında gorulur
da gorulur 3Oluşan hucreler uremeyi sağlar
3Oluşan hucreler canlının gelişmesini sağlar 4Kromozom sayısı yarıya iner
4Kromozom sayısı sabit kalır 5Bolunme sonucunda 4 hucre oluşur
5Oluşan hucreler kalıtsal olarak birbirinin tıpatıp 6Oluşan hucreler kalıtsal olarak atasına
aynısıdır benzer
6Bolunme sonucu 2 tane hucre oluşur 7Cekirdek ve stoplazma bolunmesi 2 kez olur
7Cekirdek ve stoplazma bolunmesi bir kez olur 8Tetrat ve krossingover olayları gorulur
8Tetrat ve krossingover olayları gorulmez 9Ergenlik doneminde başlar ureme donemi
9Zigotun oluşumundan olumune kadar surer boyunca devam eder

PROKARYOT VE OKARYOT HUCRELER
Prokaryot Hucre:Belirginbir zarla cevrili cekirdeği olmayan ve ribozom dışında organelleri bulunmayan hucrelere denirProkaryot hucrelerin en dışında hucre ceperi, hucre ceperinin icinde ise hucre zarı bulunurProkaryot canlılar bakteriler, maviyeşil alglerdirBunlar monera aleminde sınıflandırılır
Okaryot Hucre:Zarla cevrili belirli bir cekirdeği ve organelleri olan hucrelere denirHucreler zar,stoplazma ve cekirdekten meydana gelmiştirProtistler,gercek mantarlar, bitkiler ve hayvanlar okaryot canlılardır
BİTKİ VE HAYVAN HUCRELERİN KARŞILAŞTIRILMASI
Bitki Hucresi Hayvan Hucresi
1Hucre ceperi bulunur 1Hucre ceperi bulunmaz
2Sentrozom yoktur 2Sentrozomu vardır
3Plastitleri vardır 3Plastitleri yoktur
4Kofulları buyuktur 4Kofulları kucuktur
5Nişasta ve seliloz depo eder 5Glikojen depo eder
6Hucreler birbirine hucre duvarı ile bağlıdır 6Hucreler bağımsızdır
7sitoplazma bolunmesi ara lamel 7Stoplazma bolunmesi boğumlanma
şeklinde olur şeklinde olur
HUCREDE MADDE ALIŞ VERİŞİ
1Pasif Taşıma:Hucre zarından madde alınırken eğer enerji harcanmıyorsa buna denir
OZELLİKLERİ
*Enerji harcanmaz
*Taşıma cok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğrudur
*Canlı ve cansız tum hucrelerde gorulur
DİFUZYON:Hucre zarından gecebilen bir maddenin gecişi cok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğruysa buna denirenerji ve enzim kullanılmaz yarı gecirgen bir zar gerekli değildir
OZMOS:Suyun hucre icindeki difuzyonuduryarı gecirgen bir zar vardırozmosda ortamın eşitlenmesi beklenmez
*İzotonik ortam:Hucrelerin yaşayabildiği yoğunluğa sahip ortamlara denir
*Hipertonik ortam:Hucreden daha fazla yoğunluğa sahip ortama denir
*Hipotonik ortam:Hucreden daha az yoğunluğa sahip ortama denir
*Plazmoliz:Hipertonik ortama konulan hucrenin su kaybederek buzulmesi olayına
denir
*Deplazmolizimagescanlilarintemelbilesenlerigenisanlatim5afc791c66be7pnglazmolize uğramış hucrenin saf su ortamına konulduğu zaman su alarak eski haline donmesine denir
*Turgor:Uzun sure bekletilerek su alarak devamlı şişmesi durumuna denirHucrenin icindeki su nedeniyle zara yapılan basınca turgor basıncı denir
*Hemoliz:Hucre saf suda bekletilirse bir sure sonra fazla sudan dolayı patladığı gorulur bu olaya denir
2Aktif Taşıma:Maddenin hucre zarından gecişi hucrenin enerji kullanılmasıyla gercekleşiyorsa bu olaya denir
OZELLİKLERİ
1Enerji harcanır
2Taşıma az yoğun ortamdan cok yoğun ortama doğrudur
3Canlı hucrelerde gorulur
4Enzimler kullanılır
*Endositoz:Alına maddenin sıvı ve katı oluşumuna gore 2 şekilde yapılır
1Fagasitoz:Buyuk molekullu katı maddelerin hucre icine alınmasına denir
2Pinositoz:Buyuk molekullu sıvı maddelerin hucre icin alınması olayına denir
*Ekzositoz:Hucre icin alınan atık maddelerin dışarı atılmasıdır
HUCRE METOBOLİZMASI
Hucrede meydana gelen yapım ve yıkım olaylarına metabolizma denirikiye ayrılır
1anobolik reaksiyonlar:kucuk molekullerin birleşip buyuk molekuller meydana getirmesi olayıdırOrnek;
CO2 + H2O →BESİN +O2 →FOTOSENTEZ OLAYI
2Katobolik reaksiyonlar:Buyuk molekullerin yıkım tepkimesidir
Ornek;BESİN +O2→ CO2 + H2 O+38ATP→SOLUNUM OLAYI
CANLILARDA SINIFLANDIRMA
Doğadaki canlıların yaşayışlarına ve akrabalık derecelerine gore benzerliklerine gore yapılan gruplandırmaya sınıflandırma denirBiyolojinin alt bilim dalı olan sistematik bunu inceler2 ’ ye ayrılır
1Yapay sınıflandırma: Doğadaki canlıların dış gorunuşune veya yaşadıkları yere bakılarak yapılan sınıflandırmaya denirBilimsel bir sınıflandırma değildirYapay sınıflandırmada anolog organa bakılır
2Doğal sınıflandırma:Canlıların akrabalık derecesi protein benzerlikleri, yaşayışları, beslenmelerine gore yapılan sınıflandırmaya denirDoğal sınıflandırma yapılırken canlılar arasındaki homolog organ yapısına bakılır2 canlı arasında ne kadar homolog organ varsa bu iki canlının birbirleriyle o kadar akraba olduklarını anlatırBilimsel bir sınıflandırmadır
Homolog organ:Kokenleri aynı gorevleri farklı olan organlara denirOrnek:insanın kolu ile balinanın yuzgeci
Anolog organ:Kokenleri farklı gorevleri aynı olan organlar denirOrnek:Sineğin kanadı ile kuşun kanadı
Tur:Ortak bir atadan gelen yapı ve gorevleri benzer ozelliklere sahip kendi aralarında verimli nesiller meydana getiren bireyler topluluğuna denir
İkili Adlandırma:Biyoloji biliminde canlılar adlandırılırken hem cins hem de tur ismi yazılır boyle adlandırmalara denir
Alem Şube Sınıf Takım Aile Cins Tur
Birey sayısı alemden ture giderken azalır ortak ozellik artar
Birey sayısı turden aleme giderken artar ortak ozellik azalır
VİRUSLER
Canlılar aleminde bulunan en kucuk mikroorganizmadırVirusler sadece elektro mikroskobuyla gorulebilir
Değişik şekillerde virusler mevcuttur
Virusler taşıdıkları nukleik asitlere gore adlandırılırİkisi de aynı anda bulunmaz
Hayvan viruslerinde genellikle DNA bulunurBitki viruslerinde ise RNA bulunurAma bitki viruslerin hayvan viruslerinde hastalık yapmaktadırOrneğin;HIV virusu bitki virusu olmasına rağmen hayvan hucrelerinde AIDS hastalığı yapmaktadır
Viruslerin organelleri , ribozomu ve sitoplazması yokturOrganelleri olmadığı icin ozellikle de ribozom olmadığı icin enzim sistemleri yokturKuyruklarında gireceği hucrenin zarına tutunarak zarın erimesini sağlayan enzimler bulunur
Viruslerin dışında bir protein kılıf cevrilidir
Viruslerin organelleri ve enzimleri olmadığında dolayı zorunlu parazit olarak gorev yaparlar
Viruslere ilac etki etmez bunun sebebi viruslerin hucre icinde yaşamasıdır(Bizim aldığımız ilaclar hucreler arası boşluklarda bulunur)
Virusler hucre dışında tuz kristali gibi kristalleşirler
Virusler buyumez,beslenmez,gelişmez,dolaşım,boşaltım olayları yokturMetabolizmaları yoktur
CANLILAR ALEMİ
PROKARYOT CANLILAR
1BAKTERİLER
Monera aleminde yer alırlarIşık mikroskobuyla gorulebilecek kadar kucukturlerİki hucre ortusune sahiptirlerİ kısımda hucre zarı bulunurBakteri stoplazmasının %90 sudurİcinde DNA,RNA, protein,mitekondri gibi zarla cevrili yapıları yokturoksijenli solunum yapan bakterilerde mezozom zar katlantıları yer alırMezozom okaryottaki mitekondrinin gorevini yapar
BAKTERİLERİN CEŞİTLERİ
1Şekillerine Gore 2GRAM BOYAMA OZELLİĞİNE GORE
*Cubuk *Gram pozitif(+)bakteri:mikroskopta mor renkte gorulur
*Yuvarlak *Gram negatif()bakteri:Mikrokopta pembe renkte gorulur
*Spiral
*Virgul
3OKSİJENE DUYULAN İHTİYACA GORE
*Zorunlu aerob bakteri :Yalnız oksijenli ortamda yaşayıp coğalabilen bakteriler
*Zorunlu anaerob bakterilerYalnız oksijensiz ortamda yaşayıp coğalabilen bakteriler
*Gecici bakteriler:Gecici olarak oksijenli ve oksijensiz ortamda yaşayabilen2 ’ye ayrılır
a)Gecici aerob bakterilerNormalde oksijensiz ortamda yaşamaya uyum sağlamış;fakat gecici olarak oksijenli ortamda yaşayabilen bakteriler
b)Normalde oksijenli ortamda yaşamaya uyum sağlamış ;fakat gecici olarak oksijensiz ortamda yaşayabilen bakteriler
4BESLENME ŞEKİLLERİNE GORE
*Ototrof bakteriler:Yaşamaları icin gerekli organik bileşikleri, basit inorganik bileşiklerden sentezleyebilen bakterilerdirKullandıkları enerji kaynağına gore ikiye ayrılır
a)Fotoototrof bakteriler:Fotosentez yapan bakterilerdirEnerji kaynağı guneştir
b)Kemoototrof bakteriler:Bazı bakteriler kukurt,demir,hidrojen,amonyak gibi inorganik maddelerin oksidasyonundan sağladıkları enerji ile su ve karbon dioksitten besin uretirlerBu bakteriler;nitrit,nitrat,kukurt ve demir bakterileridir
*Heterotrof bakteriler:İhtiyac duydukları organik besin maddelerini ortamdan hazır alan bakterilerdir2 ’ye ayrılır
a)Parazit bakteriler:Sindirim enzimleri olmadığı icin gereksinim duydukları besin maddelerini uzerinde yaşadığı canlıdan hazır alan bakterilerdirHastalık yapan bakterilere patojen bakteriler denir
b)Saprofit (curukcul) bakteriler:Toprakta yaşayan , curumeye neden olan ayrıştırıcı bakterilerdirHucre dışına enzim gondererek olu bitki ve hayvan artıklarındaki organik maddelerin daha kucuk organik ve inorganik maddelerin parcalanmasını sağlarlar
2 MAVİYEŞİL ALGLER
Belirli, bir cekirdeği, kloroplastı ve diğer organelleri bulunmayan mavi yeşil renkli, bir hucreli organizmalardırCekirdek zarı ve zarlı organelleri bulunmadığı icin prokaryot hucre yapısındadırlarFotosentez yapmalarını saplayan klorofil pigmenti tanecikler halinde bulunur bundan dolayı renkleri yeşildirCoğunlukla koloniler halinde yaşarlarDenizlerde, tatlı sularda ,gollerde ve nemli bolgelerde yaşarlar