Çağımızın Hastalığı Obezite Ve Beslenme Tedavisi

[SoruCevap]

Obezite, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafından “sağlığı bozacak ölçüde bedende çok yağ birikmesi” olarak tanımlanmaktadır. Yetişkin erkeklerde beden yükünün ortalama %15-20’sini, bayanlarda ise %25-30’unu yağ dokusu oluşturur. Erkeklerde bu oranın %25, bayanlarda ise %30’un üzerine çıkması durumu obezite olarak tanımlanır.

Türkiye’de de obezite prevalansı gelişmiş batılı ülkelerden aşağı kalmamakta, bilhassa bayanlarda %30’ların üzerinde besbelli yüksek oranlara ulaşmaktadır. Türkiye Diyabet, Obezite ve Hipertansiyon Epidemiyolojisi Araştırması (TURDEP-2) çalışmasında Türk erişkin toplumunda 1998’de %22,3 olan obezite prevalansının %40 artarak 2010’da %31,2’ye ulaştığı görülmüştür. Bayanlarda obezite prevalansı %44, erkeklerde ise %27 olarak saptanmış ve son 12 yılda prevalansın bayanlarda %34, erkeklerde ise %107 arttığı bildirilmiştir. TURDEP 2 çalışmasında morbid obezlerin (BKİ.40kg/m2) oranı ise %1’den %3,1’e yükselmiştir. Ülkemizde 5 yılda bir tekrarlanan 15-49 yaş kümesi bayanların çalışma kapsamına alındığı Türkiye Nüfus ve Sıhhat Araştırması (TNSA) sonuçları incelendiğinde de obezitenin bayan nüfusta giderek arttığı görülmektedir.

Obezite Nedenleri

Günümüzde obezitenin en sık nedeni güç ağır besinlere kolay ulaşılması ve durağan ömürdür. Alınan güç harcanan güçten fazla olursa güç fazlası yağ biçiminde depolanır. Obeziteye neden olan durumlar:

İstikrarsız Beslenme

Yetersiz Fizikî Aktivite

Endokrin Hastalıklar (Diyabet, Tiroid Vb.)

Obezite Ile Seyirli Genetik Sendromlar

İlaçlar
Obezitede Risk Faktörleri

Yaş

Cinsiyet (Kadın)

Eğitim Seviyesi

Evlilik

Gebelik Sayısı Ve Doğumlar Ortası Mühlet

Beslenme Alışkanlıkları

Sigaranın Bırakılması Ve Alkol Alışkanlığı

Sosyo-Kültürel Ve Sosyo-Ekonomik Durum

Genetik Faktörler

Arkadaşlarının Yahut Aile Bireylerinin Obez Olduğu Bir Etrafta Yaşamak
Obeziteye Eşlik Eden Komplikasyonlar

Tip 2 DM

Kardiyovasküler Hastalıklar

Sindirim Sistemi Hastalıkları

Nörolojik Hastalıklar

Teneffüs Sistemi Hastalıkları

Kanser (Özellikle Hormona Has Kanserler)
Obezitenin Önlenmesi

Obezite sıklığının süratli artışını durdurmanın en değerli yolu bireylerin obez olmalarını önlemektir. Bu gayeyle topluma dönük yanlışsız ve delile dayalı bilimsel uygulamalar çocukluktan itibaren başlatılmalıdır. Temel olarak iki konu önemsenmelidir. Bunlar:

Obezite Konusunda Eğitim (Çocukluktan Itibaren)

Kâfi Ve İstikrarlı Beslenme

Fizikî Aktivite Yapılmasıdır.
Beslenme Tedavisi (Diyet)

“Yeterli ve istikrarlı beslenme” büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken olarak hayatın sürdürülebilmesi için gerekli olan güç ve besin ögelerinin her birinin kâfi ölçülerde alınması ve bedende uygun biçimde kullanılmasıdır.

İnsan hayatı için ihtiyaç duyulandan fazla güç alınması sonucu ortaya çıkan, bedende yağ ölçüsünün artması durumu “fazla kiloluluk” ve “obezite”dir.

Güç İstikrarı: Alınan Güç = Harcanan Güç

Fazla kilolu yahut obez olmak; hipertansiyon, hiperlipidemi, kalp-damar hastalıkları, inme, Tip 2 diyabet, birtakım kanser cinsleri, kas-eklem hastalıkları ve teneffüs sistemi hastalıkları üzere pek çok sıhhat sıkıntıları riskini artırır.

Kâfi ve İstikrarlı Beslenme Teklifleri

Günlük güç alımının dengelenmesi ve fizikî aktivitenin artırılması ile beden yükünü kontrol altına almak muhtemeldir. Kâfi ve istikrarlı beslenme için 5 temel besin kümesinde yer alan besinler, diyetisyen tarafından belirlenen biçimde her bireye has ölçülerde tüketilmelidir. Temel besin kümeleri:

Süt Ve Eserleri

Et, Et Eserleri, Yumurta, Kuru Baklagiller Ve Yağlı Tohumlar

Zerzevat

Meyve

Ekmek Ve Öbür Tahıl Eserleridir.
Fazla Kilolu Ve Obez Bireylerde Tıbbi Beslenme Tedavisinin Unsurları

Kişinin günlük güç alımı, haftada 0,5-1 kg beden yük kaybını sağlayacak formda güç alımı belirlenir. Günlük gücün yaklaşık olarak %12-15’i proteinlerden sağlanmalı, hayvansal ve bitkisel kaynaklardan istikrarlı olarak tüketilmelidir. Yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E, K vitaminleri) bedende kullanımını sağlamak için diyetin yağ ölçüsü gücün %15-20’nin altına düşmemelidir. Diyet yağ içeriğini dengelemek için;

Kızartma Yerine Izgara, Haşlama, Buharda Ve Fırında Pişirme Yolları Seçilmelidir.

Az Yağlı Süt Ve Eserleri Tercih Edilmelidir.

Kaymak, Krema, Mayonez Üzere Yağ Içeriği Yüksek Besinlerden Uzak Durulmalıdır,

Yağsız Kırmızı Et, Balık, Derisiz Beyaz Et Tercih Edilmelidir.

Sucuk, Sosis, Salam, Pastırma Üzere Besinler Yüksek Yağ Içerikleri Nedeniyle Tercih Edilmemelidir.

Yüksek Sıcaklık Derecelerine Maruz Bırakılarak Pişirilmiş Pastacılık Eserleri Ve Kızartmalardan Trans Yağ Içerikleri Yüksek Olduğundan Kaçınılmalıdır.

Krema Içeriği Yüksek Kafeinli Içecekler Sık Tüketilmemelidir
Günlük gücün %50-60’ı karbonhidratlardan sağlanmalıdır. Şeker üzere kolay karbonhidratların tüketimi azaltılmalı; tam tahıllar, kuru baklagiller üzere besinlerde bulunan kompleks karbonhidratların tüketimi artırılmalıdır. Diyet karbonhidrat ve posa içeriğini dengelemek için;

Her Öğünde Taze Sebzelerden Hazırlanmış Salata Tüketilmelidir.

Kabuklu Yenebilen Meyveler Yıkandıktan Sonra Kabuklarıyla Yenmelidir.

Meyvelerin Suyu Yerine Kendisini Tercih Edilmelidir.

Şekerle Tatlandırılmış Içecek Tüketimi Sonlandırmalı Yahut Tüketiminden Uzak Durulmalıdır.
Günlük 25-30 g posa alımı kafidir. Zerzevat ve meyveler, kurubaklagiller ve tam tahıllı eserler önerilen doğal posa kaynaklarıdır. Günlük en az 1,5-2 L sıvı tüketilmelidir. Bilhassa her öğünde yemeğe başlamadan evvel alınması önerilir. Günlük beslenme programı 3 ana ve bireye mahsus uygun sayıda orta öğün olarak planlanmalıdır. Ana öğünlerin ortasının 5-6 saati aşmamasına dikkat edilmelidir. Bireylerde kâfi ve istikrarlı beslenme alışkanlığı hayat üslubu haline getirilmelidir. Yanılgılı zayıflama programları bireylerin sıhhatini olumsuz tarafta tesirler. Bu nedenle bireye has en uygun beslenme programı için diyetisyene yönlendirilmesi sağlanmalıdır.