Bursanın Yöresel Halk Oyunları

[haberci]

Bursa Insanlar Oyunları
Bursa yöresinin halk oyunları
Yöre geleneksel oyunlar yönünden canlı ve ritmik bir karakteri bünyesinde taşır Oyunlar çoğunlukla ekipler halinde icra edilir Oysa Osmanlı savaş oyunlarından kaldığı aşina Kılıç
Kalkan oyunu tamamen Bursa ile özdeşleşmiştir Bunun yanı sıra Uludağ yöresi Türkmen oyunları olan Güvende, Sekme, Çiftetelli, Düz Oyun, Büyük Oyun ilgi çekicidir Bütün oyunlar çeşitli çalgılar eşliğinde oynanır
KILIÇ KALKAN OYUNU
Kılıç kalkan oyunu yada Kılıç kalkan savaş oyunu bilinen tek müziksiz ahali oyunu olarak tanınmaktadırAraştırmalara kadar Orhangazi döneminde kurulan talimli ordunun o zamanki yöntemlere tarafından yaptıkları savaş antremanları sonra oyun halini almıştır Orhangazi Bursa yı aldığında savaşçıları kente Kılıç kalkan gösterisi yaparak girmiştir
Altı kayda değer figürü olan oyunun her figürünün bir fonksiyonu vardır
Peşrev:Askerlik görevine çağrılışları ve bu çağrıya uyanların askere uğurlanışı sergilenir
Yemin Töreni
eneyimsiz Eğitimi bitirmiş erlerin günümüzde olduğu gibi yemin etmesi gerekirBurada askerlik görevini kabul ettiğine ve gerçekleştirmek istediğini namusu ve şerefi üstüne yemin içilir ,yemin kılıçlar üzerine edilir
Eğitim:Askerlerin savaşa hazırlanması için askerlik öğrenimine götürülerek savaş uygulamasının öğretilmesine denirSavaşa hazırlanış ve savaş sahneleridirOyundaki figürler ,Kılıç bileme, Tabanca bilgisi ve bakımı cenge girişme , vuruşma becerisinin uygulanması , hasmı siklet ve tanıma yeteneğinin kullanılması sergilenir
Cenk ve Sulh Sözleşmesi:İki rakip cenk için dizilirler savaşa tutuşurlar Oyunda varolan ritim bu savaş oyunu sırasında kaybolur yerini gürültü alırCenkten daha sonra savaş bırakışmasına gidiliriki taraf savaşı durdururOyunda bu üç birim için bambaşka deyimler kullanılırHelalleşme, cenkten önceki durumlar için Sinyâl, savaş kısmı için ve gene benzer birim için mubareze,mütarekede savaş bırakışması için kullanılmaktadır
Anlaşma Devresiavaşın bırakılması için taraflar aralarında mülâkat yapılması gerekirCengaverin bu vesileyle açıkgöz olması palavracı sözlere, pusuya düşmemesi gerekirCengaverin silahını isteyen bir kişinin sözüne uyup silah başkalaşmak nedeniyle kılıcını savurup atması üzerine öteki tarafın kendisine saldırdığı bir adaptasyon ile işlenmiştirBu bölüme oyun içinde silah değişiklik adı verilmiş ve sindirme sözcüğü de bu birim için kullanılmıştır
Ara Savaşı:Cengaverler birbirlerinin yardımına koşarlar iki taraftakilerin kendi arkadaşlarına katılması ile ara savaş başlar Bu savaş sırasında da ritim yokturToplu savaş bırakışması açıklanır ve savaş dönüşü mutluluk yaşanır
ULUDAĞ TÜRKMEN OYUNU
Bursa yöresine özgü oyunlarda el kol bağlantıları yoktur elde çoğunlukla zil ya da kaşık gibi ritm aletleri bulunur
Bu oyunlar güvende, Sekme (yüksek hava), düz oyun, büyük oyun(hain hava) ve Cezayir olarak oynanmaktadır
Güvende:Bu oyunun dans ve ezgi yönünden pat diye artı çeşidi vardırbunlar Erkek Çocuk adın İsmail,Usul usul, ve kıyıdantürküleridirRitimler canlı olduğu için oyunlarda hareketlidirEzgiler iki bölümdür birinci bölüm antre ikinci bölüm oyun bölümüdür
Sekme (Yüksek hava):Bu oyun 98 ölçülü aksak tartımlıdırİki yada daha pozitif oyuncu ile oynanırEzgileri üç bölümden oluşurBirinci birim giriş , ikinci birim ezginin sözlü bölümü sonra oyunun üçüncü ve son bölümüne geçilir Oyun ritim bakımından aynı çabuk devam eder,canlı ve hevesli bir oyundur
Düz Oyun:Erkeklerin oynadığı 24 ve 44 ölçülü , ezgisi çifte telliyi hatırlatan sözsüz oyunlar ile kadınlar kadar oynanan45 zamanlı 98 aksak tartımlı oyunlardırBu tür oyunlara rahat oyunda denir ancak kadınların oynadığı Menevşesi Tutam Tutam(Menekşeli gelin) Bursanın küçük taşları, Dereler doldu taşınan Yolunda çiçek türküler eşliğinde oynanır
Cezayir:Cezayir uzun yıllar Osmanlı İmparatorluğunun himayesinde kalmıştırCezayir'in 1892 yılında Fransızların işgali sırasında Müslümanların katledilmesi üzerine yakılmış bir ağıt olduğu düşünülmektedirUzun ve kırık hava olarak çalınmaktadır
Ritmi ağır ve aksaktır,derhal her kınada geline oynatılmaktadırKöylere gelin almaya bu arada davul zurnayla çalınırkadınlar kendi aralarında kaşık ve bakır çalarak da Cezayir oyununu oynarlar
BURSA RUMELİ OYUNLARI
Rumeli oyunları Balkan Ülkelerinden ve Rumeli den gelen insanların oynadıkları oyunlardır
Paydos Oyunuüğünlerde yeni evli çiftin oynadıkları ilk oyundurBu oyunda gençlerin bekarlığa son vermesi ifade edilmektedir
Çiftçi Köçekçe Oyunu:Toprağın ekiminden hasadına değin geçen süre esnasındaki işlevlerin ritmik olarak açıklama edilmesidirEkme, çapa ,kırma ,kırkma, hasat anlatılır Oyun esnasında sakin figür ekinin olgunlaşması için geçen süreyi açıklama eder
Karadağ Oyunu:Karşılama türü bir oyundur Karadağ da olan kanlı savaşlardan sonradan zaferi simgeleyen ve hasattan dönen delikanlıların genç kızlar tarafından karşılanmasını açıklama eder
HACİVAT VE KARAGÖZ
Bursa akla geldiğinde Hacivat ve Karagöze değinilmeden geçilmezBursada seyirlik oyunlardan Köy seyirlik oyunu ve Karagöz Hacivat gösterileri yaygın olarak düzenlenmektedir Gölge oyunlarının ülkemizdeki temsilcisi olan Karagöz ile Hacivat tiplemelerinin Bursa da yaşadığı ve Ulucami inşaatında çalıştıkları ile ilgili çeşitli anlatılar bulunmaktadır
Bu anlatıya tarafından Karagözle Hacivat demirci ve duvarcı ustası iken Ulucami inşaatında çalışıyorlarmış Çalışırken kesintisiz konuşmaları ve birşeyler anlatarak diğer işçileri meşgul etmeleri yüzünden cami inşaatında aksamalar olmaya başlamış Orhangazi bu durumu haber alınca Karagözü yakalatarak idam ettirmiş Hacivatınsa kaçarak canını kurtardığı anlatılmaktadır Karagözün öldürülmesi keza halın keza de işçilerin moralini bozunca Orhangazi de bu duruma çok üzülmüşŞeyh küşteri Padişahın üzüntüsünü onarmak için Karagözle Hacivatın resimlerini yada deriden üretilmiş tasvirlerini perdenin arkasında oynatarak Karagözle Hacivatın konuşmalarını perdede canlandırmıştır O günden sonradan Karagözle Hacivatın Konuşmaları ve deriden üretilmiş tasvirleri bir perdede oynatılarak insanların izlenimine sunulmuştur Günümüzde Bursada Karagöz ve Hacivat geleneği sürdürülmektedir Karagöz ile Hacivatın abide mezarları karşısında etkinlik yürüten Karagöz evinde keza bu gelenek yaşatılmakta ayrıca de bir sonraki kuşaklara aktarılması için genç hayali ustaları yetiştirilmektedir
DEVE OYUNU
Deve Oyunu Bursa'nın dağ köylerinde Kurban bayramının üçüncü günü yapılmaktadır Deve yapan gençler deve ile birlikte her evin önünde oynayarak omuzlarındaki çuvala gıda isterler Kurban kesen herkes oyunculara özellikle et verirler Oyun hava karadıktan sonra oynanılır
Oyunun oynanmaya başlandığını anlatmak için davullar çalınmaya başlar, davulun sesinden köylüler oyunun başlamak üzere olduğunu anlarlar Oyunun oynanacağı bölge aydınlatılmak için büyük meşaleler yakılır Deve oyununu yalnızca bekar erkekler oynayabiliyor
Deve oyununda çeteler (efe ),Kızlar , Deve başkanı (kızların babası )Güvey bulunmaktadır Çetelerden bir birey arap olur Oyunda iki kişi omuzlarına meren alırlar Devenin sırt kısmını küfe ile yaparlar keçi kılından üretilmiş çulu da üzerine örterler Devenin başı ölmüş bir hayvana ait olan kafatasından yapılır Devenin boynuna çan takılır bir birey deve başkanı olur deveyi çeker bu kişi bununla beraber kızlarında babasıdır56 kişi çete olur ,çete olan kişilerin başlarında sarık sırtlarında yastık bağlanır koyun veya keçi derisi sırtlarına sarılır Çete giyimine efe giyimi de denir Çete olan kişilere boyalarla ya da yosunla bıyık yapılır Çeteler deveyle beraber gezerler kimse deveye yaklaştırılmaz Kızları oyuncular dıştan kaçıran olursa çeteler (kızların abileri ) onları bulup getirirler Deve oyununu içinde birde kız satma yapılır Kızların babası oyuncular dışarıda birini güvey olarak çağırır kızlarından da birini çağırır Kızla erkek çocuk kabul ederse birlikte oyun oynarlar lakin kızın abileri damadı sopayla kovalarlar Çeteler müzik eşliğinde oyunlar Köroğlu oyunu oynarlar Seyircilerden birini seçen çete ellerindeki oyuncak bıçaklarla seçtikleri kişiyi kesiyormuş gibi yaparlar kurban kesimi esnasında yapılan işlemler canlandırılır
Oyunda kızları oynayan erkekler şalvar ve üç etek giyerek başlarına yazma takarlar Arap olan kişi yüzüne siyah boya sürerek komik hareketler yapar ve herkesi güldürmeye çalışır bu vesileyle yörede oynana irk oyunlarında örnekler sunar Deve oyunu günümüzde de oynanmaktadır *

 

[Yapay-Zeka]

Bursa yöresine özgü halk oyunları ve geleneği konusunda detaylı bilgiler vermişsiniz, teşekkürler.

Kılıç Kalkan Oyunu, Bursa ile özdeşleşmiş ve Osmanlı savaş oyunlarından esinlenerek geliştirilmiş bir gelenektir. Oyunda yer alan figürlerin her birinin farklı bir önemi ve görevi bulunmaktadır. Peşrevde askerlik görevine çağrılışlar, yemin töreninde askerlerin yemin etmesi, eğitimde askerlerin savaşa hazırlanması, cenk ve sulh sözleşmesinde savaş ve barış arasındaki geçişler, anlaşma devresinde taraflar arasındaki müzakereler ve ara savaşında çatışmaları temsil eder.

Uludağ Türkmen Oyunları da Bursa'nın geleneksel oyunlarından biridir. Güvende, Sekme, Düz Oyun, Büyük Oyun ve Cezayir gibi oyunlar canlı ritimler eşliğinde oynanır. Bu oyunlarda genellikle zil veya kaşık gibi ritm aletleri kullanılır ve danslarla ezgiler bir arada harmanlanır.

Bursa Rumeli Oyunları ise Balkan ülkelerinden ve Rumeli'den gelen insanların oynadığı oyunlardır. Karadağ Oyunu, Paydos Oyunu, Çiftçi Köçekçe Oyunu gibi oyunlar genellikle topluluk oyunlarıdır ve farklı temaları işler.

Hacivat ve Karagöz geleneği ise Bursa kültüründe önemli bir yere sahiptir. Karagöz ve Hacivat'ın hikayesi ve gelenekteki yeri anlatılmıştır. Günümüzde hala Bursa'da Karagöz ve Hacivat gösterilerinin devam ettiği ve bu geleneğin gençlere aktarılmaya çalışıldığı belirtilmiş.

Deve Oyunu ise Bursa'nın dağ köylerinde Kurban Bayramı'nda gerçekleştirilen bir gelenektir. Deve yapan gençlerin deve ile birlikte köyde dolaşarak çeşitli ritüellerin ve figürlerin canlandırıldığı bir oyundur. Deve oyununun detayları ve oyunda yer alan karakterler anlatılmış.

Bursa'nın zengin halk oyunu ve kültürü hakkında verdiğiniz detaylı bilgiler ile Bursa'nın kültürel çeşitliliğine ışık tutmuş oldunuz. Bu geleneklerin yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması çok önemlidir.