Bitki Beslemede Mutlaka Gerekli Olan Bitki Besin Elementleri

[SoruCevap]

Bitki Beslemede Mutlaka Gerekli Olan Bitki Besin Elementleri
1 GİRİŞ

Tarımsal üretimin temeli topraktır Tarımda istenilen miktar ve kalitede ürünün elde edilmesinin birinci şartı ise toprakların verimliliklerinin arttırılmasıdır Toprak verimliliğini arttırmada en önemli faktörlerden biri ise bitki besin elementleridir Besin elementleri bitki gelişiminin önemli bir parçası olup bir veya daha fazlasının noksanlığı verim ve kaliteyi olumsuz yönde etkilemektedir Topraklardan en uygun verimi alabilmek için ise dengeli gübreleme yapmak ve bitki besin elementlerinin noksanlıklarını gidermek şarttır

2 GENEL BİLGİLER

Yapılan araştırmalar, bitkilerin 16 bitki besin elementine mutlak ihtiyaç duyduklarını göstermektedir Bitki besin maddeleri Makro besinler ve mikro besinler şeklinde iki gruba ayrılabilir Makro besin maddeleri olarak tanımlanan karbon ©, hidrojen (H), oksijen (O), azot (N), fosfor (P), kükürt (S), potasyum (K), kalsiyum (Ca) ve magnezyum (Mg) elementlerine bitkiler daha fazla gereksinim duyarlar ve bitki bünyesinde bu besin maddeleri fazla miktarda bulunur Mikro besin maddeleri olarak tanımlanan demir (Fe), mangan (Mn), bakır (Cu), çinko (Zn), molibden (Mo), bor (B) ve klor (Cl) elementlerine ise bitkilerin ihtiyacı azdır ve bitki bünyesinde az miktarlarda bulunurlar
Ortamda yeterli miktarda bulunmalarından dolayı gübreleme programlarında yer almazlarKarbon, hidrojen ve oksijen genel olarak bitkiye karbondioksit ve sudan sağlanır Gübreleme programlarında kullanılan üç temel besin elementi ise azot, fosfor ve potasyum olup yüksek miktarlarda kullanılırlar Akılda kalması açısından basit anlamda ve pratik olarak azot = DAL, fosfor = DÖL, potasyum = BAL olarak nitelendirilmektedir Yani, azot yeşil aksamın gelişmesinde, fosfor çiçek ve polen oluşumu ile döllenmede, potasyum meyve kalitesi, rengi ve tadı gibi faktörlerde etkili olmaktadır


3 BESİN ELEMENTLERİ

AZOT

Azot, bitkilerde yaprak ve gövde oluşumunu teşvik eder Bitki bünyesindeki önemli fizyolojik fonksiyonları, ürün miktarını ve ürün kalitesini etkiler Bitkilerde proteinin ana maddesi olup güneş enerjisini bitki için yarayışlı enerji haline dönüştüren klorofil maddesinin temel yapı taşıdır Bitki yeşil aksamının gelişme döneminde fazla miktarda azot kullanır

FOSFOR

Fosfor, bitkilerde özellikle çiçeklenme, kök gelişimi, tohum ve meyve oluşumunda önemli rol oynamaktadır Bitki metabolizmasında enerji transferinde büyük rol almakta, şeker ve nişasta gibi maddelerin oluşumunda etkili olmaktadır Bitkilerde yeni hücrelerin oluşması, dokuların büyümesi ve bitki bünyesindeki bazı organik bileşiklerin oluşumunda rol oynamaktadır

POTASYUM

Potasyum, ürünün kalitesini arttırır, meyvenin tat, aroma ve renk yönünden gelişmesine katkıda bulunur Potasyumun en önemli fonksiyonlarından biriside bitkinin su dengesini düzenlemesidir Bu nedenle potasyum eksikliği bitkilerin susuzluğa karşı dirençlerinin azalmasına neden olmaktadır Kök gelişimini teşvik eder, hastalık ve susuzluğa dayanıklılığı arttırır Bitkide protein, şeker ve yağ oluşumuna katkıda bulunur

KALSİYUM


Kalsiyum bitkide hücre duvarlarını güçlendirir ve dolayısıyla çevresel strese karşı bitkinin direncini artırır Kök gelişimi için gereklidir, hücre bölünmesi ve hücrelerin büyümesine yardımcı olur Eksikliği durumunda kök sistemi çok zayıflar, gelişme çok zayıflar veya tamamen durur, meyveler yumuşar, dayanıklılıkları azalır

MAGNEZYUM

Klorofilin yapısında yer alır ve bu nedenle bitkide fotosentez için çok önemlidir Bu nedenle, eksikliği sonucunda bitkilerde gelişme zayıflar, tohum ve meyve oluşumu zayıflar, meyve dökülmesi fazlalaşır Ayrıca, bitkide şeker, yağ ve nişasta oluşumuna katkıda bulunur

KÜKÜRT


Kükürt, bitki bünyesindeki çeşitli fonksiyonlarından dolayı ürün miktarını ve ürünün kalitesini etkiler Bitkilerde protein, enzimler ve vitaminlerin işlevlerine yardımcı olur PH’sı yüksek topraklarda pH’yı düşürmede etkili olur


DEMİR

Demir bitkilerde klorofil oluşumu için mutlak gereklidir Fotosenteze, protein ve karbonhidrat oluşumuna, solunuma ve çoğu enzimin faaliyetine yardımcı olur Kireç oranı yüksek topraklarda bitki tarafından alımı zorlaşır Eksikliğinde gelişme geriler, kalite ve verim azalır

ÇİNKO


Çinko bitkilerde klorofil oluşumu ve gelişmeyi teşvik eden hormonların faaliyetleri için gereklidir Suyun bitkiye alınımı ve kullanımında görev alır Fazla miktarlarda yapılan fosforlu gübrleme, potasyumu yüksek topraklar ve kireçli topraklar çinko noksanlığına neden olmaktadır Noksanlığı durumunda bitki gelişiminde gerileme, yaprak boyunda azalma ve şeklinde bozulma, meyve boyu ve gelişiminde azalmalar görülür

BAKIR

Bakır, bitkilerde klorofil üretimi için gereklidir ve fotosenteze yardımcı olur Bitkide su hareketinin dengelenmesine yardımcı olmaktadır ve tohum üretimi için gereklidir Eksikliği durumunda gelişme ve verim azalmaktadır

MANGAN


Bitkilerde çeşitli enzimlerin işleyişinde etkilidir ve aynı zamanda protein ve karbonhidrat oluşumunda rol oynarDemir ile birlikte klorofil oluşumuna yardım eder Bu nedenle fotosentez için gereklidir Bitki gelişmesine yardımcı olmak için bakır, demir ve çinko ile kombinasyonlar oluşturur

BOR


Bor çiçek ve meyve tutumu ile oluşumuna katkıda bulunur, polenlerin varlığını sürdürmelerini sağlar Hücre zarlarının dayanıklılığını artırarak bitkilere direnç kazandırır Noksanlığı durumunda çiçeklenme, tohum ve meyve tutumu azalırken büyüme noktalarında ölümler görülmektedir

MOLİBDEN


Azotun bitkiler tarafından alımı ve kullanımında etkilidir Demir ve fosforun kullanılmasında rol oynamaktadır Noksanlığında toprak kaynaklı hastalıklar bitkide daha kolay ilerler, çiçekler solar, bitki boysuzlaşır Bitkide C vitamini oluşumu engellenir, klorofil miktarında azalma ve dolayısıyla gelişme çok zayıflar

KLOR


Kökler vasıtasıyla bitkinin oksijen alımını kolaylaştırması, toprak üstü yeşil aksamının ve kök gelişiminin sağlanması, azot alımının uygunlaştırılması en önemli özellikleridir

4 SONUÇ

Bitki ihtiyaç duyduğu besinleri, ihtiyaç duyduğu miktarda aldığı sürece gelişimine devam eder Yani bitkinin büyümesi besin elementlerinin alımı ile sınırlandırılır Bu nedenle bitkilerin sağlıklı bir şekilde gelişebilmesi için uygun miktar ve formülasyonlardaki besin elementlerinin gübrelerle birlikte gerek topraktan gerektiği durumlarda da yapraktan verilerek kullanılması gereklidir

5 KAYNAKLAR

1 Yılmaz, C, 2004 Bitkisel üretimde besin elementleri Hasad Yayıncılık Ltd Şti
2 Aktaş, M, 1991 Bitki besleme ve toprak verimliliği Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayınları, No: 1202, Ders kitabı no: 347
3 Özbek, N, 1973 Toprak verimliliği ve gübreler I Toprak Verimliliği Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi yayınları, No: 525, Ders kitabı no: 170