Beden Ağrılarının Psikolojik Kökeni ve EMDR İle Tedavisi

[SoruCevap]

Yüzyıllar boyunca vücut ve ruh ortasındaki bağ idealist materyalist bakış açısıyla indirgemecilikle ele alınır. Bu halde, bileşenlerden birine değer verilmesi ve başkasının reddedilmesi ikilemi çözülür. Fikirlerin kökeni konusunda birebir indirgemecilik barizdir: fikirler, nasıl üretilirse üretilsin beyin tarafından üretilir. Daha sonra beyin, vücudun bütünlüğünden ve kişilerarası ilgiden izole edilmiş bir bilgisayar üzere kavramsallaştırılır. Vücut ağrılarında ruhsal kökenli psikososyal gerilimlerin semptomu olarak tansiyon tipi baş ağrılarının ortaya çıkmasına yol açabilen ruhsal hastalıklar ve ruhsal nedenli ağrıların ortaya çıkışında tesirli olabilecek psikosomatik, psikiyatrik, psikososyal düzenekler ve öğrenilmiş ağrının genel özelliklerinin tanımlaması görülür.

Ağrı, hiç kuşkusuz insanın çok yakından tanıdığı ve epey rahatsız edici yaşantı süreçlerinden biridir. Ağrı ile ilgili yayınlar incelendiğinde ağrı genel olarak; akut ağrı, daima ağrı ve kronik ağrı olarak üç kümede incelenmektedir. Akut ağrı; kişi besbelli huzursuz yaşamaktadır. Yani sempatik hudut sistemi ziyadesiyle uyarılmıştır. Kronik ağrı ise 6 aydan fazla süren ve sürekliliği devam etmektedir. Kronik ağrıda otonomik reaksiyon ortaya çıkmaz. Kronik ağrı; önemli fizikî ve ruhsal tesirler yapmaktadır. Ağrı uzadıkça hormonel ve metabolik işlevler da bozulma ve bağışıklıkta baskılanmaya yol açmaktadır. İleri devirlerde fizikî hasar oluşturur, depresyon, aile ve evlilik sorunları, suisid teşebbüslere bile yol açmaktadır. Ağrının yıllar uzunluğu daima fizikî bir sorun olduğu fikri yüzünden ağrıya daima medikal sorun olarak bakılması, bu derece ağrıyı tedavi etmek için fizikî bir sebebin bulunmaması ile tüm tedavilere sonuç alamayan hastanın suçlanabilmesine yol açabilmektedir.

Yapılan birtakım araştırmalar sonucunda omurilikteki hudut hücrelerinin bir kapı üzere vazife yaparak prifer hudutlardan beyne gelen hudut uyarımlarının akışı düzenlediğini varsayarak ağrı ile ilgili iletinin muhakkak bir sürate erişip bu eşikten geçtiğinde ağrıdan sorumlu olan kortikal bölgenin ağrıyı algılayıp karşılık verdiği öne sürülmektedir. Bu ağrı algısında somatik iletilerinde biliş, his ve davranış faktörlerinden etkilendiğini vurgulamaktadır.

Gerilim ve çeşitli ruhsal hastalıklar tansiyon baş ağrısına yol açabilmektedir. Somatik yakınmalar nedeniyle hastalarda baş ağrısı en sık görülen ikinci yakınmayı oluşturduğu bildirilmiştir. Hastalıkların birçok gerilim, ruhsal çatışma ve yaygın telaş bozukluğundan etkilenir. Birtakım hastalık durumlarında bu etkilenme daha fazla olabilmektedir. Hepimiz günlük hayatımızda muhakkak bir direnme hududumuzun olduğunu biliriz. Zorlayıcı hayat kaideleri ya da olayları, karşılanamayan ruhsal ihtiyaçlar, kendimizi tabir edemeyişimiz, vb. bu meseleler psikofizyolojik savunmaların yıkılmasına yol açar. Hislerini sözel olarak söz edemeyen bu marifeti hudutlu olan bireylerde yahut ruhsal ve davranışsal bağlantı yollarının engellendiği ortamlarda, ruhsal çatışma, dert ve tipleri vücut lisanı ile bilinçdışı olarak öfkesini, kırgınlığını, yansısını dolaylı olarak lisana getirmektedir. Hasta ağrı yakınmaları ile bilinçdışı olarak öfkesini, kırgınlığını, reaksiyonunu dolaylı olarak lisana getirmektedir. İlgi, dayanak ve bakım üzere etraftan bu davranışları beklemek için ağrı yakınmasını kullanmaktadırlar. Böylelikle ağrı, çeşitli psikiyatrik ihtiyaçları karşılama ve irtibat aracı olarak devreye girmektedir. Vakitle ağrının yol açtığı duygusal rahatsızlık ağrının devam etmesiyle artar ve bunun sonucunda tıbbi bir durum olarak ruhsal bir sorunun gelişmesine neden olur. Ağrı öğrenilmiş emosyonel bir tecrübedir. Bu sebeple ağrının değerlendirilmesinde ruhsal bağlamlar göz gerisi edilemez.

Psikolojide ağrıyı açıklayan kuramlardan belirli başlıları; psikanalitik kuram, kapı denetim kuramı, operant ağrı modeli, şartlanmış endişe, ağrı modeli, psikofizyolojik model, bilişsel davranışçı model’dir. Bu yaklaşımlar kendi tedavi modellerini de oluşturmuşlardır. Kronik ağrı tedavisinde kullanılan tedavi tekniği teorisini Bilgi-İşleme yaklaşımından alan Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Tekrar Sürece (EMDR) tekniğidir.

1987’de Francine Shoprp, istemli ve sistematik olarak yapılan göz hareketlerinin rahatsız edici fikirlerin yoğunluğunu ve olumsuz fikirlerin yoğunluğunu azalttığını keşfederek EMDR tekniğini geliştirmiştir ve birçok çalışmalar yapmıştır.