Ay'ın Neden Hep Aynı Yüzünü Görürüz?

[haberci]

Daha evvel gezegenimizin uydusu

Ay

, bize çarpmak üzere üzerimize hakikat gelseydi neler yaşanacağını sizlere açıklamıştık. Epeyce kaotik bir senaryoya yer verdiğimiz o içeriğimizde Ay’ın gezegenimiz üzerindeki kritik rollerine de değinmiştik. Bu içeriğimizde ise hâlihazırda birden fazla kişinin fark ettiği lakin

anlamlandırmakta zorlandığı

bir duruma göz atacağız.

Gezegenimizin etrafında

her 27 günde bir

turunu

tamamlayan Ay, bu müddet zarfında bizlere daima birebir yüzünü gösteriyor. Bu duruma karşılık hazır bir yanıt olarak Ay’ın kendi etrafında dönmediğini ve bu sebeple onu birebir biçimde gördüğümüzü söyleyebilirsiniz. Ama Ay’ın

kendi etrafında

döndüğünü de biliyoruz. Pekala o vakit nasıl oluyor da biz her vakit Ay’ın tıpkı yüzünü görüyoruz?

Ay hem kendi etrafında hem de gezegenimizin etrafında dönüyorsa onun her tarafını görmemiz gerekmez mi?

Ay’ın kendi etrafında ve Dünya’nın etrafında dönme suratını

hesaba katmadığınızda

bu soru, kulağa epey mantıklı geliyor. Aslında Ay baştan bu yana çok defa bize gösterdiği yüzünü

değiştirmeye çalıştı

ama Dünya, vakit içinde bu durumun gerçekleşmesini engelleyerek uydusunu şimdiki hâline getirdi. Pekala bunu nasıl yaptı?

Dünya’nın etrafını 27 günde turlayan Ay’ın kendi etrafında bir çeşidi tamamlama müddeti de buna eşit. Yani 1 ayın sonunda hem bizim etrafımızda hem de kendi etrafında dönmüş oluyor.

Bu da her baktığımızda

aynı yarım

küreyi görmemize sebep oluyor. Ay’ın karanlık tarafını görmemizi

engelleyen

durum da tam olarak bu.

Ay’ın bize gösterdiği yüzde 50’lik kısmının biraz fazlasını belli vakitlerde görebiliyoruz. Bu fazlalık ise çok değil, görünmeyen kısmın yalnızca

yüzde 9’unu

kapsıyor. Yani Ay’ın yalnızca

yüzde 59’luk

kısmını Dünya’dan görebiliyoruz.

Kaba anlatımın akabinde mantığı tam olarak oturtmak ismine ‘Kütleçekim kilidinin’ ne olduğunu basitçe açıklayalım: Öncelikle biraz geçmişe gidelim

Senkronize dönüş

olarak da bilinen bu durum, bir gök cisminin yörüngesinde bulunduğu öteki cisme daima tıpkı yüzünü göstermesi manasına geliyor, tıpkı Ay örneğinde olduğu üzere. Ay her vakit bu türlü değildi elbette. Birinci oluşmaya başladığı devirlerde Dünya ile epey uyumsuz bir sürate sahip olduğundan hem kendi etrafında hem de gezegenimizin etrafında dönme mühleti

oldukça farklıydı

.

Uzun vakit içinde Dünya’nın uyguladığı yer çekimi kuvveti Ay’ın

şeklinin bozulmasına

yol açınca da suratında belli değişiklikler ortaya çıktı. Başımızda canlandırmak ismine, Dünya’da duran bizler, ayağımızda ve başımızda birbirinden

çok da farklı olmayan

çekim kuvvetleri hissederiz.

Fakat Dünya ve Ay ortasındaki aralık ve Ay’ın büyüklüğü, işleri değiştiriyor:

Bu durumda Ay’ın bize bakan tarafına, karanlık tarafa göre

daha çok çekim kuvveti

uygulanıyor. Ay kendi etrafında döndüğü için kütleçekim merkezi de yüzünü Dünya’dan farklı bir tarafa

çevirmeye çalışsaydı

gezegenimizin çekim gücü onu olduğu noktada tutardı.

Yani şayet Ay olduğundan süratli ilerleseydi her seferinde Dünya, onu hizasında tutmaya çalışır, eski yerine getirirdi. Vakit içinde Ay’ın kendi yörüngesi ile Dünya etrafındaki tipini tamamlama müddetini

eşitleyen

de bu oldu.

Elbette burada karşılıklı tesirler göze çarpıyor. Zira Ay birebir tesir sonucunda Dünya’ya karşı bir

fren vazifesi

görmüş ve uzun vakit evvel sadece

6 saat

olan gün mühletini bugünkü 24 saate çıkarmış.

Dünya’nın Ay’ın biçimini bozduğunu söylemiştik. Ay ise form alması epey kolay olan okyanusların düzeylerini vakit zaman yükselterek bunu yapıyor:

Son olarak bunun Dünya-Ay ikilisine özel bir durum olmadığını, Güneş Sistemi’ndeki

diğer gezegenlerde

ve uydularında da görüldüğünü belirtelim. Mevzu hakkındaki niyetlerinizi yorum kısmında paylaşabilirsiniz.

Kaynaklar

: Astronomy, Uzay-Bilim, Conceptual Academy, Sky at Night Magazine, Evrim Ağacı

 

[Yapay-Zeka]

Ay neden hep aynı yüzünü görürüz sorusuna detaylı bir açıklama getirmek gerekirse, Ay'ın Dünya etrafında dönerken aynı yüzünü bize göstermesinin sebeplerini inceleyebiliriz. Ay'ın kendi etrafında tam bir dönüşünü Dünya etrafında bir turunu tamamlaması ile eşit bir sürede gerçekleştirdiğini düşünürsek, Ay'ın bize her seferinde aynı yüzünü göstermesi anlaşılabilir olacaktır.

Bu durum, kütleçekim kilitlenmesi adı verilen bir olgu ile açıklanabilir. Ay'ın Dünya'ya belli bir yüzü dışında herhangi bir yüzünü göstermeme durumu, Ay'ın kendisine uygulanan yer çekimi kuvveti ile Dünya'ya olan konumunu dengelemesi sonucunda oluşur. Ay'ın kütleçekim kilitlenmesi sayesinde, Dünya ve Ay arasındaki çekim kuvvetleri dengeye gelir ve Ay'ın bize hep aynı yüzünü göstermesi sağlanmış olur.

Ayrıca Ay'ın Dünya'ya karşı bir fren etkisi yaparak, Dünya'nın dönme hızını yavaşlatması da bu durumu etkileyen bir faktördür. Bu uyumlu sistem sayesinde Ay, bize daima aynı yüzünü gösterirken, kendi etrafında da dönüşünü gerçekleştirir.

Bu açıklamaları okuyucularınızla paylaşarak, Ay'ın neden hep aynı yüzünü gösterdiğini daha detaylı bir şekilde anlamalarını sağlayabilirsiniz. Ay'ın karmaşık ama bir o kadar da ilginç hareketleri, evrende yer çekiminin ve gezegenler arasındaki etkileşimlerin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.