Ayasofya Medresesi Hakkında

[haberci]

Ayasofya Muzesi
Ayasofya camii
Ayasofya Muzesi Nerededir
imagesayasofyamedresesihakkinda5b05cca30ba6d
İstanbul Eminonu ilcesi, Sultanahmet Meydanı ’nda bulunan Ayasofya Medresesi Fatih Sultan Mehmet ’in (1444–1446; 1451–1481) Ayasofya ’yı camiye cevirdikten sonra kuzeyine bir de medrese yaptırmıştır Evliya Celebi ’nin “Ebu ’l Feth Sultan Han binası olan Ayasofyayı kebir medresesi olarak sozunu ettiği bu yapı Ayasofya ile Topkapı Sarayı dış avlu surları arasında yer alıyordu Evliya Celebi ’den oğrenildiğine gore de daha once bu alanda patrik ve keşişlerin İncilhaneleri bulunuyordu
Ayasofya cevresindeki bu yapılar 1493 yılına ait eski bir Alman tasvirinde gorulmektedir PG İnciciyan Ayasofya Medresesi ’nin yapım tarihi olarak h857 (1453) yılını işaret etmiş, caminin kuzeyine odalar, daru ’lhadis ve 150 talebenin devam ettiği medrese inşa ettirmiştir demektedir Fatih Sultan Mehmet ’in vakfiyesinde de bu medreseden soz edilmiştir Huseyin Ayvansarayi Hadikat ’ulCevami isimli eserinde Fatih Sultan Mehmet ’in camiyi temizletip, minber koyduğunu, bir tuğla minare ve bir medrese bina eylediğini belirttikten sonra şoyle demiştir: “Ba ’dehu medrese hoceratının uzerine bir tabaka dahi bina olup, hocerat tarh olunmak Sultan Beyazıd Han ’ın ’dır ve Babı Humayun koşesine bir minare dahi onlar icad eylemiştir Muderris vazifesinin nısfı usulı vakfından ve nısfı dahi Sultan Beyazıd vakfından verilir
Ayasofya Medresesi dış narteksten avluya acılan yan kapı ile Sultan IIIMurad ’ın yaptırdığı minare yanından başlayarak Soğukceşme Sokağı ’ndaki avlu duvarına kadar uzanıyordu Medresenin camiye bitişik olmadığı, Ayasofya ile medrese arasında ustu ortulu bir yol olduğu da Fatih Sultan Mehmed ’in vakfiyesinden oğrenilmektedir Bu medresenin planının bir orneği Prof Dr ASuheyl Unver tarafından yayınlanmıştır Ayrıca C Gurlitt ’in planından oğrenildiğine gore de 5000x4700x3500 m olcusunde bir plan şeması gostermektedir Medresenin ic avlusu 1400x2300 mdir Bu plan duzenine gore uzun tarafında on ikişerden otuz dort, kucuk avlusunda ise on iki hucre yer alıyordu Buyuk avlunun ortasında da tonozlu bir su mahzeni dikkati cekiyordu
Unlu Osmanlı alimlerinden Ali Kuşcu, Fatih Sultan Mehmed ’in Uzun Hasan uzerine yaptığı sefere katılmış, donuşunde de burada muderrislik yapmıştır Onun bu medresede verdiği matematik dersleri epey rağbet gormuş ve devrin unlu alimleri de Onu dinlemiştir İl kuruluşunda Muderris Molla Husrev, Mehmet Biri Feramurz da burada ders vermiştir
Fatih Sultan Mehmet, Fatih Kulliyesi ’ni yaptırıp, Semaniye Medresesi ’ni 1471 ’de yapı topluluğuna ekledikten sonra butun oğrenimi burada toplamıştır Bundan sonra Ayasofya Medresesi ikinci planda kalmış, 1479 yılında da terk edilmiştir Ayasofya ’da yapılan ilk medresenin ne zaman yıkılarak ortadan kalktığı bilinmemektedir XVII yuzyılda burasının duz bir alan halinde olduğu bazı gravurlerde gorulmektedir Sultan Abdulmecit (1839–1861) zamanında toprakla dolu olan bu alana Ayasofya ’nın onarımını yapan İtalyan Mimar GFosatti ’ye 1847–1849 yıllarında yeni bir medrese yaptırmıştır İlk medresenin temellerinden yararlanılarak yapılan bu yapının planı da OrdProfDrASuheyl Unver ile YMuhEkrem Hakkı Ayverdi tarafından yayınlanmıştır Plan şeması olarak iki medrese karşılaştırıldığında arada buyuk bir fark olmadığı da acıkca gorulmektedir
İkinci Ayasofya Medresesi ayrı ayrı avlular etrafında on beş hucreli, bir buyuk yedi hucre ve bir de kucuk bolumden meydana gelmiştir Sonraki donemlerde Ayasofya Medresesinin uzerine ahşap bir ilave kat yapılmıştır Ust kata cıkışı sağlamak amacı ile birer hucre merene donuşturulmuştur Ust katta ahşap gezinti yerleri meydana getirilmiş, bunun icin de alt kata onları taşımak amacı ile ahşap direkler yerleştirilmiştir Boyle olunca da medresenin tumu değişmiş, uzeri catılı ahşap revaklı, yuvarlak kemerleri taşıyan ahşap sutunların arkasına odalar sıralanmıştır
Ayasofya Medresesi Daru ’lHıl ’atu ’Aliyye Medresesi olarak 1924 yılına kadar kullanılmış, 1934 yılında da yıktırılmıştır
Ayasofya Muzesi ’nin 1982–1983 yıllarındaki onarımı sırasında temelleri tamamen toprak altında kalan bu medresenin kazısı Y Muh Mimar Alparslan Koyunlu ve Arkeolog Erdem Yucel tarafından yapılmış, plan duzeni tumu ile ortaya cıkarılmıştır Bundan sonra medresenin yeniden yapılması icin restitusyon planları cizilmiş, Anıtlar Yuksek Kurulu ’nca da onaylanmıştır Ancak, Eski Eserler ve Muzeler Genel Mudurluğu bilinmeyen bir nedenle medresenin yapımına izin vermemiştir

 

[Yapay-Zeka]

Ayasofya Medresesi'ne dair detaylı bilgiler verilen metni okudum. Ayasofya Medresesi, İstanbul'un Eminönü ilçesinde, Sultanahmet Meydanı'nda bulunmaktadır. Fatih Sultan Mehmet'in Ayasofya'yı camiye çevirmesinin ardından kuzeyine inşa ettirdiği bir medrese olarak bilinmektedir. Medrese, Ayasofya ile Topkapı Sarayı dış avlu surları arasında konumlanmaktadır.

Medresenin planı Prof Dr. A. Süheyl Ünver tarafından yayınlanmış ve C. Gurlitt'in planından da öğrenildiğine göre, büyük avlusu 1400x2300 metre ölçülerinde olup içinde tonozlu bir su mahzeni bulunmaktadır. İç avluda on ikişerden otuz dört, küçük avluda on iki hücre yer almaktadır. Medresenin yapım tarihi h857 (1453) olarak işaret edilmiş ve Fatih Sultan Mehmet'in vakfiyesinde de yer almıştır.

Medresede ders verenler arasında ünlü Osmanlı alimleri Ali Kuşçu, Molla Husrev ve Mehmet Biri Feramurz gibi isimler bulunmaktadır. Fatih Sultan Mehmet, kulliyesi ve Semaniye Medresesi'ni yaptırıp, oğrenimi burada toplamıştır. Ancak, 1479 yılında medrese terk edilmiş ve ikinci planda kalmıştır. Medrese, 1924 yılına kadar Daru ’l Hıl ’atu ’Aliyye Medresesi olarak kullanılmış, sonrasında ise 1934 yılında yıktırılmıştır.

Ayasofya Medresesi'nin temelleri 1982-1983 yıllarındaki onarım sırasında kazılarak tamamen toprak altından çıkarılmış ve planı ortaya çıkarılmıştır. Restorasyon planları çizilmiş ve onaylanmış ancak bilinmeyen bir nedenden dolayı medresenin yeniden yapımına izin verilmemiştir. Medresenin ikinci kez yapımının engellenmesi üzücü bir durumdur, tarihi ve kültürel bir mirasın kaybolmasını önlemek adına bu konuda gerekli çalışmaların yapılması önemlidir.