Adenozin 5′trifosfat, hucre icinde bulunan cok işlevli bir nukleotittir İngilizce Adenosine Triphosphate ’dan ATP olarak kısaltılır, en onemli işlevi hucre ici biyokimyasal reaksiyonlar icin gereken kimyasal enerjiyi taşımaktır Fotosentez ve hucre solunumu (respirasyonu) sırasında oluşur ATP, bunun yanısıra RNA sentezinde gereken dort monomerden biridir Ayrıca ATP, hucre ici sinyal iletiminde protein kinaz reaksiyonu icin gereken fosfatın kaynağıdır
Kimyasal Ozellikleri ATP, adenozin ve uc fosfat grubundan oluşur Adenozinden itibaren sayınca ikinci ve ucuncu fosfat grupları arasındaki bağın enerjisi cok yuksektir Bu bağın kırılmasıyla ATP, ADP ’ye donuştuğu zaman meydan gelen enerji değişimi, hucre icinde 12 kCalmol, labortuvar şartlarında ise 7,3 kcalmol ’dur Acığa cıkan bu buyuk enerji miktarı, biyokimyasal reaksiyonlarda ATP ’nin bir kimyasal enerji deposu olarak kullanılmasına yarar
Sentezi ATP ceşitli yollarla sentezlenebilir Aerobik şartlarda ATP sentezi mitokondrilerde, oksidatif fosforilasyon yoluyla gercekleşir Anaerobik şartlarda ise fermantasyon yoluyla olur
ATP sentezinde yakıt olarak başta glikoz ve trigliseritler kullanılır Trigliseritlerin bozunumunda gliserol ve yağ asitleri oluşur Hucre sitozolunda glikoz ve gliserol, glikoliz yoluyla piruvata donuşturulurler amfosforilasyonu yoluyla bu aşamada bir miktar ATP piruvat kinaz ve fosfogliserat kinaz enzimleri tarafından sentezlenir Piruvat sonra mitokondride oksitlenmeye devam eder Mitokindride piruvat piruvat dehidrojenaz aracılığıyla AcetylCoA ’ya donuşur, o da Krebs dongusu ile karbon dioksite kadar oksitlenir Yağ asitleri de betaoksidasyonu ile AcetylCoA ’ya donuşurler ve Krebs dongusu ’yle metabolize olurlar Krebs dongusu ’nun her bir deviniminde suksinilCoA sentetaz tarafından bir ATP dengi GTP, bir de indirgeme gucune sahip olan NADH sentezlenir NADH ’deki elektronlar elektron taşıma zinciri ile taşınırken ATP sentaz tarafından oksidatif fosforilasyon yoluyla cok miktarda ATP sentezlenir
Glukozun karbon dioksite oksidasyonuna hucre solunumu denir Glikozdaki kimyasal enerjinin %40′ı, hucre icin daha kullanışlı olan ATP ’ye donuşur
ATP ayrıca nuklezit difosfat kinaz enzimi aracılığıyla başka nukleozit trifosfatları kullanarak da sentezlenir:
ADP + GTP ATP + GDP
Kas hucrelerinde ATP:guanidofosfotransferaz tarafında katalizlenen benzer bir reaksiyonda da kreatin fosfat ’ın fosfat grubu ADP ’ye aktarılarak ATP ve kreatin oluşur
Bitki hucrelerinde ATP kloroplastlarda gercekleşen fotosentez yoluyla sentezlenir Bu ATP ’nin bir kısmı sonra trioz şekerlerinin oluşumu icin Calvin dongusunde kullanılır
İşlevi ATP ’nin enerjisi onun ADP ’ye donuşmesine yol acan fosfatfosfat bağının hidrolizi ile acığa cıkar Hucre icinde ceşitli enzim, motor protein ve taşıma proteini bu enerjiyi kullanırlar ATP ’nin bozunumu ADP ve inorganik fosfat (Pi) oluşturur, ADP sonra AMP ve Pi olarak ayrıca bozunur ATP ’nin bir diğer bozunum yolu AMP artı pirofosfat (PPi) şeklindedir
Kimyasal Ozellikleri ATP, adenozin ve uc fosfat grubundan oluşur Adenozinden itibaren sayınca ikinci ve ucuncu fosfat grupları arasındaki bağın enerjisi cok yuksektir Bu bağın kırılmasıyla ATP, ADP ’ye donuştuğu zaman meydan gelen enerji değişimi, hucre icinde 12 kCalmol, labortuvar şartlarında ise 7,3 kcalmol ’dur Acığa cıkan bu buyuk enerji miktarı, biyokimyasal reaksiyonlarda ATP ’nin bir kimyasal enerji deposu olarak kullanılmasına yarar
Sentezi ATP ceşitli yollarla sentezlenebilir Aerobik şartlarda ATP sentezi mitokondrilerde, oksidatif fosforilasyon yoluyla gercekleşir Anaerobik şartlarda ise fermantasyon yoluyla olur
ATP sentezinde yakıt olarak başta glikoz ve trigliseritler kullanılır Trigliseritlerin bozunumunda gliserol ve yağ asitleri oluşur Hucre sitozolunda glikoz ve gliserol, glikoliz yoluyla piruvata donuşturulurler amfosforilasyonu yoluyla bu aşamada bir miktar ATP piruvat kinaz ve fosfogliserat kinaz enzimleri tarafından sentezlenir Piruvat sonra mitokondride oksitlenmeye devam eder Mitokindride piruvat piruvat dehidrojenaz aracılığıyla AcetylCoA ’ya donuşur, o da Krebs dongusu ile karbon dioksite kadar oksitlenir Yağ asitleri de betaoksidasyonu ile AcetylCoA ’ya donuşurler ve Krebs dongusu ’yle metabolize olurlar Krebs dongusu ’nun her bir deviniminde suksinilCoA sentetaz tarafından bir ATP dengi GTP, bir de indirgeme gucune sahip olan NADH sentezlenir NADH ’deki elektronlar elektron taşıma zinciri ile taşınırken ATP sentaz tarafından oksidatif fosforilasyon yoluyla cok miktarda ATP sentezlenir
Glukozun karbon dioksite oksidasyonuna hucre solunumu denir Glikozdaki kimyasal enerjinin %40′ı, hucre icin daha kullanışlı olan ATP ’ye donuşur
ATP ayrıca nuklezit difosfat kinaz enzimi aracılığıyla başka nukleozit trifosfatları kullanarak da sentezlenir:
ADP + GTP ATP + GDP
Kas hucrelerinde ATP:guanidofosfotransferaz tarafında katalizlenen benzer bir reaksiyonda da kreatin fosfat ’ın fosfat grubu ADP ’ye aktarılarak ATP ve kreatin oluşur
Bitki hucrelerinde ATP kloroplastlarda gercekleşen fotosentez yoluyla sentezlenir Bu ATP ’nin bir kısmı sonra trioz şekerlerinin oluşumu icin Calvin dongusunde kullanılır
İşlevi ATP ’nin enerjisi onun ADP ’ye donuşmesine yol acan fosfatfosfat bağının hidrolizi ile acığa cıkar Hucre icinde ceşitli enzim, motor protein ve taşıma proteini bu enerjiyi kullanırlar ATP ’nin bozunumu ADP ve inorganik fosfat (Pi) oluşturur, ADP sonra AMP ve Pi olarak ayrıca bozunur ATP ’nin bir diğer bozunum yolu AMP artı pirofosfat (PPi) şeklindedir