Alkenler ve alkinler nedir - Alkenler ve alkinler hakkında bilgi

[zeberus]

Alkenler ve alkinler konu anlatımı
Alkenlerin özellikleri
Alkenlerin adlandırılması
Alkanlarda karbon karbon bağlarının daima tek bağ olduğunu gördük. Alkenler ise zincirdeki karbonlardan en az ikisi arasında bir çift bağın oluştuğu bileşiklerdir. Alkenlerin IUPAC adlandırılması, içerdiği karbon sayısına karşı gelen alkan adının sonundaki -an eki kaldırılarak yerine -en ekinin getirilmesinden ibarettir. Diğer bir adlandırılma şekli ise karşılık gelen alkil kökünün sonuna -en ekinin getirilmesidir.
Propan Propen
Bütan Büten
Pentan Penten
Heksan Heksen
Heptan Hepten
Oktan Okten

Alkenlerin genel formülü C n H 2n olup bunlarda CH 2 farkı ile bir homolog seri oluştururlar. Çift bağ oluşturan karbonlar arasındaki bağlardan biri s diğeri p bağıdır. Çift bağ yapan karbonlar daima sp 2 hibridizasyonuna uğrarlar. Alkenlerin ilk temsilcisi eten olup iki karbon arasında çift bağ vardır.
CH 2 = CH 2 CH 2 = CH - CH 3 CH 3 - CH 2 - CH = CH 2
Eten(etilen) Propen(propilen) 1-Büten (bütilen)


Dört karbonlu alkenlerden itibaren çift bağ sayısının da artması yani birden fazla olması söz konusu olabilir. Bu şekilde birden fazla çift bağ içerenleri adlandırırken çift bağın olduğu karbonların numaraları baş tarafa yazılır ve çift bağ sayısı -en ekinden önce latince sayılarla di, tri, tetra şeklinde belirtilir.
Alkenlere hidrojen ve halojenler kolaylıkla katılabilmektedir. Yani hidrojen bakımından doymamış bir yapı gösterdiklerinden bunlara doymamış hidrokarbonlar adı da verilmektedir. Alkenlerin en karakteristik reaksiyonları katılma reaksiyonlarıdır.

Alkinler

İki karbon arasında altı elektron ortaklığı yani üç bağ vardır. Bu bağlardan birisi s diğerleri p bağlarıdır. Bu sınıfın ilk temsilcisi asetilen olup bunlara asetilenler genel adı da verilmektedir. Türedikleri hidrokarbonlardaki -an eki kaldırılarak yerine -in eki getirilerek adlandırılırlar. Alkinlerin genel formülü C n H 2n-2 şeklindedir. Karbonlar arasında bağ sayısı üç olduğundan bunlar da doymamış hidrokarbonlar sınıfına girerler ve katılma reaksiyonları verirler.

Propan Propin
Bütan Bütin
Pentan Pentin
Heksan Heksin
Heptan Heptin
Oktan Oktin


Alkenler

Alkenlerin fiziksel özellikleri türedikleri alkanlara benzerler. Ancak donma noktaları biraz daha düşüktür. Sudaki çözünürlükleri alkanlara oranlara biraz daha fazladır.

Elde Edilmeleri


Laboratuarlarda çeşitli grupları veya halojenleri içeren hidrokarbonlardan bu grupların uzaklaştırılması ile alkenler elde edilmektedir.

Alkan Alken
Buradaki R ler alkil gruplarını göstermektedir.


Alkanların Dehidrojenasyonu İle Elde Edilmeleri : Katalizörlerin etkisiyle alkanların iki komşu karbon atomlarındaki birer hidrojenin uzaklaştırılması ile alkenler elde edilirler.

Alkan Alken


Alkollerden Bir Mol Su Çıkararak Elde Edilmeleri : Uzun yıllardan beri etil alkolun dehidrojenasyonu ile eten elde edilmektedir. Su çekici olarak sülfürik asit veya fosforik asit kullanılmaktadır.

Etanol Eten

Alkanların Halojen Bileşiklerinden Elde Edilmeleri : Doymuş hidrokarbonların halojen bileşiklerindeki komşu iki karbondaki birer halojenin uzaklaştırılması ile alkenler elde edilirler. Halojenlerin uzaklaştırılmasındaki kolaylık sırası elektron ilgilerinin tersidir. I > Br > Cl > F şeklindedir. En kolay iyot en zor flor uzaklaşır.


1,2 dibrom etan Etilen (eten)

Alkinlerin Hidrojenasyonu İle Elde Edilmeleri : Üçlü bağ içeren alkinlerin üç bağdan birinin açılarak birer hidrojenin karbonlara bağlanmasıyla elde edilebilirler.