Aile İçi İletişim

[SoruCevap]

Sen- Ben Lisanı

İrtibat gönderici ve alıcı olarak en az iki canlı yahut canlı kümesi ortasında gerçekleşen bilgi , his ve davranış alışverişidir. İrtibat kelamlı, yazılı (metinle), görsel (resimle, simgelerle) olabileceği üzere vücut lisanından (jest ve mimiklerden) de oluşabilir. İddia ettiğimizin bilakis bağlantının %65’i beden lisanından, %20’si sözel ipuçlarından oluşurken kullandığımız sözler yalnızca %15’ini oluşturur. Yani bağlantı sırasında kullandığımız sözler kadar tahminen de daha fazla ipuçları da değerlidir.

İrtibatımızı etkileyen en değerli şeylerden biri de içinde bulunduğumuz his yoğunluğumuzdur. Kızgınlık, öfke gerisindeki gerçek hisleri gölgeleyerek yanlış yansılar vermemize sebep olabilir. Sinirlediğimizde o an vereceğimiz reaksiyonları denetim edemeyebiliriz. Sinirlendiğimiz şeyi bulmak ve çözmek yerine yalnızca baskılamaya çalıştığımız vakit da daha sonrasında yanlış vakit da ortaya çıkabilir. Bu yüzden hisleri konuşmak değerlidir.

Sinirlenmemizin sebebi sahiden karşı tarafın yaptığı davranış yahut kelam mü yoksa yaşadığımız farklı bir şey mi? Bu her vakit düşündüğümüz bir şey değil, hatta birçok vakit kendi yaşadığımız bir durumdan (eş ile tartışma, işte yaşanan düşünceler, yorgunluk, baş ağrısı vb.) ötürü sonlu olsak dahi bunun farkına varmakta zorlanıyor ve evvel dışa reaksiyon gösteriyoruz. Bu hususta hislerimizi oluşturan gerçek olayların ve şahısların farkında olmak bağlantı sırasında reaksiyonlarımızı yanlışsız halde oluşturabilmemizi ve bizden kaynaklanan bir durumsa onu denetim altına alabilmemizi sağlar.

Bizi sinirlendiren olayın çocuk kaynaklı olduğu durumlarda (söz dinlememesi, tekrar ettiğiniz şeyi yapmaması, kurallara uymaması gibi) ise birinci yansımızın nasıl olacağı çok değerlidir. O an duyulan hudut ve kızgınlıkla reaksiyon verilen durumlarda karşı bir reaksiyonla karşılaşmak çok mümkündür. Bu türlü bir durumda kullanacağınız sözler, ses tonu, beden lisanı yani irtibat lisanınız çocuktan alacağınız reaksiyonun halini belirleyen etkenler olacaktır. Zira çocuğa kullanacağınız “Sen” ile başlayan cümle ve olumsuz sözler (salak, aptal, maharetsiz, tembel gibi) onun benlik hürmetini azaltacağı üzere kendisini suçlanmış hissetmesine ve öfkesinin artmasına bu da size karşı tutum almasına, reaksiyonla yaklaşmasına sebep olabilir.

Bu durumlardan kaçınmak ismine kullanılabilecek bir lisan vardır: Ben dili! Kızdığımız anda cümleye Sen diye başlayarak karşımızdakinin davranışını eleştirerek ona karşı suçlayıcı bir lisan kullanmak yerine; Ben diye başlayarak bizi sinirlendiren, üzen yahut kızdıran olayla ilgili kendi gerçek hislerimizi ve kanılarımızı söyleyebiliriz. Bunu yaparken hissettiğimiz duyguyu, kızdığımız olayın ne olduğunu ve niçin kızdığımızı net bir formda açıklamalıyız. Ben lisanını kullanırken genelleme, sıfat, yargı ve soyut kavramlardan da kaçınmalı; somut tanımlar tercih etmeliyiz. Böylece karşı tarafın bize reaksiyon göstermek yerine bizi anlamasını sağlayabiliriz.

Örnek cümleler:

S:Sana yerlere basmaman gerektiğini söyledim kaç defa söyledim.
B:Yere çorap giymeden bastığında hasta olabileceğin için endişeleniyorum.

S: Tekrar mi ödevlerini yapmadın daima ben uğraşıyorum.
B: Ödevlerini yapmadığını gördüğümde gereğince uğraş göstermediğini düşünüyorum ve buna üzülüyorum zira senin başarılı olmanı istiyorum.