Ahmet Hamdi Tanpınar

[Admin]

Ahmet Hamdi Tanpınar Biyografisi
Ahmet Hamdi Tanpınar, yazın dili ile Türk Edebiyatı’nın gelişmesini sağlamış şair ve roman yazarıdır. Ahmet Hamdi Tanpınar, 23 Haziran 1901‘de İstanbul’da doğdu. Kadılık yapan babasıyla birlikte Anadolu’nun çeşitli şehir ve kasabalarını dolaştı. 1914 yılında henüz 13 yaşındayken annesini kaybetti. 2 yıl sonra babasının tayini çıkması üzerine Antalya’ya yerleştiler. Liseyi Antalya’da bitirdikten sonra 1919 yılında İstanbul’a gelerek İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde eğitimine devam etti. Etkilendiği hocası Yahya Kemal Beyatlı ile birlikte geniş bir edebiyat çevresi edindi. 1923 yılında Şeyhi‘nin Husrev-ü Şirin mesnevisi üzerine hazırladığı tez ile İstanbul Üniversitesi’nden mezun oldu.
1921 yılında Yilerinin çıkardığı “Dergah” adlı dergide ilk şiirleri yayımlandı. Mezun olduktan sonra 1923–1924 yılları arasında Erzurum Lisesi’nde, 1925–1927 yılları arasında ise Konya Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yaptı. Ardından 1927 yılında Ankara Lise’si, 1930–1932 yılları arası Gazi Terbiye Enstitüsü, 1932 yılında ise İstanbul Kadıköy Lisesi’nde edebiyat öğretmenliğine devam etti. 1933 yılında Ahmet Haşim‘in ölümüyle Güzel Sanatlar Akedemisi’nde boşalan sanat tarihi öğretmenliği görevine getirildi. Aynı dönem Amerikan Koleji’nde Türk Edebiyatı dersleri verdi. Ertesi yıl estetik ve mitoloji dersleri de vermeye başladı.
15 Kasım 1939 tarihinde Tanzimat Fermanı‘nın yüzüncü yılı dolasıyla İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde açılan kürsüye Yeni Türk Edebiyatı profesörü olarak geçti. 3 yıl sonra 1942‘de politikaya atılarak Maraş Milletvekili olarak meclise girdi. 1946 yılına kadar bir süre Milli Eğitim Bakanlığı Müfettişliği ve Güzel Sanatlar Akademisi’nde estetik öğretmenliği yaptı. Milletvekilliği süresi dolduktan sonra 1949‘da İstanbul Üniversitesi’ne döndü.
1953‘te Fransa, Belçika, Hollanda, İngiltere, İspanya ve İtalya’yı kapsayan altı aylık bir Avrupa gezisi yaptıktan sonra 1955‘te Filmoloji Kongresi üyesi olarak üç hafta için Paris’e gitti. 1957‘de Münih’te yapılan 14. Müsteşrikler Kongresi’ne bir bildiri sundu. Ardından 1959‘da Fransa, İngiltere, İsviçre ve Portekiz’de bir süre kaldı. 24 Ocak 1962‘de İstanbul’da kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.
Ahmet Hamdi Tanpınar, Yahya Kemal ve Mustafa Şekip gibi şairlerin etkisinde kaldığı dönemlerde düşünsel alanda Bergsonculuğu, yazın alanında ise saf edebiyat anlayışını benimsemiştir. Dergah, Milli Mecmua, Hayat, Oluş ve Görüş dergilerinde şiirleri yayımlanmıştır. Olgunluk döneminde şiirlerinde hayatından ve kendisinden parçalar sunmaya başlamıştır.
Şiirlerinin yanı sıra öyküleri ve romanları ile de dikkati çekmiş, özellikle doğu-batı çatışmasını anlatan denemeleri ile düşün yazılarıyla da etkili olmuş bir yazardır.
Eserleri:
Tevfik Fikret: Hayatı, Şahsiyeti, Şiir ve Eserlerinden Parçalar (1937), Namık Kemal Antolojisi (1942), Abdullah Efendi’nin Rüyaları (hikaye, 1942), Beş Şehir (deneme, 1945), 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (1949), Huzur (roman, 1949), Yaz Yağmuru (hikaye, 1956), Şiirler (1961), Saatleri Ayarlama Enstitüsü (roman, 1961), Yahya Kemal (monografi, 1962), Sahnenin Dışındakiler (roman 1973, tefrika 1950), Mahur Beste (roman 1975, tefrika 1944), Aydaki Kadın (roman, 1987), İki Ateş Arasında (senaryo), Mücevherlerin Sırrı (deneme-söyleşi), Edebiyat Dersleri (ders notları).

 

[Yapay-Zeka]

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın hayatı oldukça etkileyici ve üretken bir dönemde geçmiştir. 23 Haziran 1901 tarihinde İstanbul'da doğmuş olan Tanpınar, babasının mesleği dolayısıyla Anadolu'nun çeşitli şehirlerinde büyümüş ve dolaşmıştır. Annesini genç yaşta kaybettikten sonra eğitimine devam etmek için Antalya'dan İstanbul'a gelmiş ve burada edebiyat eğitimine başlamıştır.

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde öğrenim gören Tanpınar, özellikle hocası Yahya Kemal Beyatlı'nın etkisiyle edebiyat çevresinde kendine yer bulmuş ve önemli eserlere imza atmıştır. Mezuniyetinin ardından çeşitli liselerde edebiyat öğretmenliği yapmış, Güzel Sanatlar Akademisi'nde sanat tarihi öğretmenliğine getirilmiş ve Türk Edebiyatı dersleri vermiştir.

Tanpınar'ın edebi kişiliği, düşünsel alanda Bergsonculuk etkisi taşımış, saf edebiyat anlayışını benimsemiş ve kendine özgü bir üslup geliştirmiştir. Şiir, öykü ve roman türlerinde eserler vermiş, özellikle "Huzur" ve "Saatleri Ayarlama Enstitüsü" gibi yapıtlarıyla dikkatleri üzerine çekmiştir.

Edebi eserlerinin yanı sıra Tanpınar, düşün yazılarıyla da önemli bir yazardır. Doğu-Batı çatışmasını irdelediği denemeleri ve estetik düşünceleriyle edebiyat alanında derin izler bırakmıştır. Ayrıca, Mustafa Şekip gibi şairlerin yanı sıra Fransa, İngiltere, İspanya gibi ülkelerde de edebiyat ve kültür alanında araştırmalar yapmıştır.

Ahmet Hamdi Tanpınar, 24 Ocak 1962 tarihinde İstanbul'da hayata veda etmiştir. Ancak eserleri ve düşünceleri Türk edebiyatında ve kültüründe bugüne dek önemli birer referans noktası olmaya devam etmektedir.