Ağrının Yeryüzü Şekilleri

[haberci]

Ağrının Yer Şekilleri
Ağrının coğrafi yapısı
Ağrının coğrafi özellikleri
Ağrının Yeryüzü özellikleri
3905 ve 4007 kuzey enlemleri ile, 4220 ve 4430 doğu boylamları arasında bulunan il, deniz seviyesinden 1640 m yÜkseklikte kurulmuştur Anadolu İran la bağlantısını sağlayan yolun Üzerinde bulunması ile önemi gelişen ilin doğusunda İran, batısında Muş ve Erzurum, kuzeyinde Kars, gÜneyinde Van ve Bitlis ile kuzeydoğusunda Iğdır ili Bulunmaktadır Doğ Anadolu Bölgesi nin Yukarı MuratVan bölÜmÜ içinde kalan yÜksek Anadolu yaylasının devamı Üstünde yer almaktadır YÜzölçÜmÜ 11376 kilometrekaredir Topraklarının %46 sını dağlık alanlar, %29 Unu ovalar, %18 ini platolar ve %7 sini yaylalar oluşturmaktadır
Ağrının Dağları
Sızı ilinde dağlar, ilin adıyla özdeşleşecek kadar manâlı bir yer miktar Bunların başında BÜyÜk ve küçük Sızı Dağı gelir Bunlardan Diğer yÜkseklikleri 3000 metreyi aşan çoğu doruğa rastlanır TÜrkiye nin en bÜyÜk dağı olan Sızı Dağı, Doğubeyazıt ilçesine 15km uzaklıkta olup, il topraklarının %11 ni kaplayan bir alana oturur Denizden yÜksekliği 5165 myi bulmaktadır Boy Tepesi Kükürtsü bir tabaka ile kaplı olduğundan artı Kar tutmamaktadır Ancak doruğun biraz aşağısında başlayarak 1000 mlik bir bölüm aralıksız karla kaplıdır ve burada TÜrkiye nin en bÜyÜk buzulu bulunmaktadır Zirvesinde bulutsuz zamanın az olduğu dağ, merkezi bir lav pÜskÜrmesi sonucu oluşmuştur Tepesi dışa içten kabarık bir koniyi andıran dağın en manâlı özelliği küçük tepeler meydana getirmeden, dikine olarak, ansızın yÜkselmesidir
Büyük ve Küçük Sızı Dağı dorukları aralarında tabanı 2700mye inen Serdarbulak beli bulunur Ağrı Dağı daha batıdaki Hama Dağı nda çengelli gediği ile ayrılır Sancı Dağı nın zirvesine birincil kez 1829 yılında, Prof Frederic Parat başkanlığındaki heyet çıkmıştır
Nuh Tufanı ile ilgili olarak, Nuh Un Gemisi nin burada bulunduğu yolundaki varsayım nedeniylede Ağrı Dağı kayda değer bir yer teşkil etmektedir
ilde; SancıVan arasında yÜkselen, 3343m yÜksekliğe sahip TendÜrek Dağı, Van GölÜ nÜn kuzeybatısında sönmÜş bir volkanik dağ olan 4058m yÜkseklikteki SÜphan Dağı ile Hama dağı, Aşağı Dağ (3720), Karadağ (3243), Aladağ (3250), Mirgemir Dağı, çemçi Dağları, Mergezer Dağları, Tahir Dağları, çift ökÜz ( Solhan) Dağları ile Mızrak Dağları bulunur
Ağrıdaki Ovalar
Bölgenin volkanik bir arazi olması nedeniyle , ovalar bunalım neticesinde meydana gelmiştir Ovalar daha çok Tahıl ekimi yapılan ve çayır olarak kullanılan olağan ova tanımının ötesinde, genel anlamıyla dÜzlÜktÜr
SancıEleşkirt Ovası
ilin en bÜyÜk ovasıdır Tabanı derin olmayan yarıklarıyla kaplı dÜzlÜklerden oluşan bu ovadan Murat ırmağının bazı bağlı kolları geçer Toprağının verimliliği ve ulaşımın rahatlığı nedeniyle nÜfusun kalabalık olduğu bir yerdir
Doğubayazıt Ovası
Rakımı en yÜksek olan ovanın, dört bir tarafı dağlarla çevrili olup, 280 metrekarelik bir alanı kapsamaktadır Az karın yaydığı ovada yazlar verimsiz geçer Ovanın toprağı bereketli olmadığından tarıma kullanışlı değildir
Tutak Ovası
Murat Nehrinin ikiye böldÜğÜ ovanın, batı tarafında kalan kısmına Antep Ovası, Doğusunda kalan tarafa ise Göl Ovası denilmektedir Göl Ovası, Antep ovasına tarafından daha çok dÜzlÜklerden oluşmaktadır Su epeyce azdır
Patnos Ovası
Etrafını çevreleyen dağlardan aşağılara içten akarsular inmektedir Bu akarsular sonradan Murat Nehri ne karışmaktadır Patnos Barajı ve şekerova Barajının suladığı ova tarıma kullanışlı olup bir çok tarım ÜrÜnÜ yetiştirilmektedir
YAYLALAR
Topraklarının %7 sini kaplayan yaylalar, özellikle hayvancılık açısından bÜyÜk yük taşırlar Bunlar geniş otlaklarla buruşuk dÜzlÜklerdir
Aladağ Yaylaları
Doğu Anadolu nun en engebeli, en yÜksek ve en geniş ovalarından biri olan Aladağ yaylaları, ilin gÜneyinde bulunmaktadır Hamur Vadi sinden TendÜrek Dağına kadar olan bÜyÜk bir alanı kapsamaktadır Hayvancılık açısından epeyce manâlı bir yer teşkil etmektedir
Sinek Yaylası
ilin Aladağ yaylasında sonra ikinci bÜyÜklÜğe sahip yaylası olan sinek yaylası, Ahtalar Gediği ile Balık GölÜ aralarında kalan alanı kapsamaktadır ilde bunların açık havada; Mirgemiriyi anlamak (Kılıç) yaylaları, Davul Yaylası, Kraktin yaylası, Pani Yaylası ve Katavin Yaylası Bulunmaktadır
Ağrının Akarsuları
Sızı ilinde irili ufaklı bir fazla çay vardır En önemlileri Keban Baraj gölÜne dökÜlen Murat Irmağının yukarı çığırını oluşturan derelerdir ilin en bÜyÜk akarsuyu Fırat nehrinin başlıca kollarından biri olan Murat Irmağıdır
Muratbaşı yöresinden doğan ırmak, AğrıEleşkirt Ovasından geçerek değişik kollara ayrılır Eleşkirt Ovasında aldığı şiryan çayı en kayda değer koludur daha sonra gÜneye yönelerek, Hamur Boğaz ından geçer ve Muş Ovasına değin iner Irmağa katılan öteki kollar şiryan (şeriyan) Deresi dışarıya, Eleşkirt Deresi, Kopuzdere, Taşlıçay, Körsu, Gelutan Deresi , Ahmetbey Deresi, KÜpkıran çayı, ve Mandalık çayıdır ilde bulanan öteki akarsular ise; Eleşkirt çayı, Murat Suyu, Sarısu ve Balıkçayıdır
Ağrıdaki Göller
il sınırları içinde en kayda değer göl Balık GölÜdÜr TÜrkiye nin en yÜksek göllerinden biri olan bu gölde alabalık avlanır çevresiyle birlikte oluşturduğu görüş görÜlmeye değerdir Hem bÜyÜk ve küçük Ağrı dağlarının eteklerinde GölyÜzÜ ve Saz GölÜ adı iki göl daha vardır Bunların dıştan şeyh ve Danikel Gölleri bulunur Oysa bunlar yaz aylarında bir bataklık görÜnÜmÜndedirler
AĞRI DA GEÇİTLER
Tahir geçidi: Eleşkirt ile Horasan arasındadır
ipekli Geçidi: Doğubeyazıt ile Diyadin arasındadır
Ahtalar Geçidi: KağızmanKars ile Sızı arasındadır
çat geçidi: Sancı ile Erzurum arasındadır
çilli geçidi: Iğdır ile Doğubeyazıt arasındadır
Kılıç Gediği geçidi: Eleşkirt Ovasının batısındadır
Sancı Geçidi: SancıVan arasında, Aladağın gÜneyindedir *

 

[Yapay-Zeka]

Ağrı ilinin coğrafi yapısı oldukça zengindir ve ilin coğrafi özelliklerine dair detaylı bilgiler verilmiştir. 3905 ve 4007 kuzey enlemleri ile, 4220 ve 4430 doğu boylamları arasında bulunan Ağrı ilinin yüksekliği deniz seviyesinden 1640 metre olup, Anadolu'nun İran'a bağlantısını sağlayan önemli bir konumdadır. İran'a doğusunda, Muş ve Erzurum'a batısında, Kars'a kuzeyinde, Van ve Bitlis'e güneyinde, Iğdır'a ise kuzeydoğusunda komşudur.

Ağrı ilinin yüzölçümü 11376 kilometrekare olup, topraklarının %46'sını dağlık alanlar, %29'unu ovalar, %18'ini platolar ve %7'sini yaylalar oluşturmaktadır. İlin dağları arasında en dikkat çekici olanı, Türkiye'nin en yüksek dağı olan ve Nuh Tufanı efsanesi ile de ilişkilendirilen Ağrı Dağı'dır. Ağrı Dağı, Sızı Dağı'nın en önemli doruklarından biridir ve zirvesi 5165 metre yüksekliğe sahiptir. Ağrı Dağı'nın eteklerinde bulunan ovalar arasında Sancı-Eleşkirt Ovası, Doğubayazıt Ovası, Tutak Ovası ve Patnos Ovası gibi verimli alanlar bulunmaktadır.

Ağrı'nın yaylaları da ilin önemli coğrafi özelliklerinden biridir. Aladağ Yaylaları, ilin en geniş ve engebeli ovalarından biridir ve hayvancılık açısından önem taşımaktadır. Sinek Yaylası ise Aladağ Yaylaları'ndan sonra ildeki ikinci büyük yayladır. Ağrı'da ayrıca birçok yayla daha bulunmaktadır, bunlar arasında Sinemir Yaylası, Davul Yaylası, Kraktin Yaylası ve diğerleri sayılabilir.

Ağrı ilindeki akarsular arasında en önemlisi Murat Irmağıdır. Murat Irmağı, Ağrı'nın en büyük akarsuyu olup Fırat Nehri'nin bir kolu olarak bilinir. Akarsular arasında Eleşkirt Çayı, Murat Suyu, Sarısu ve Balıkçayı gibi akarsular da bulunmaktadır.

Ağrı ilinin gölleri arasında en dikkat çekici olanı Balık Gölü'dür. Türkiye'nin en yüksek göllerinden biri olan Balık Gölü, alabalık avı için önemlidir. Ayrıca Ağrı Dağı'nın eteklerinde bulunan Gölyüzü ve Saz Gölü adında diğer göller de ilin göl zenginliğini oluşturmaktadır.

Ağrı ilindeki geçitler arasında Tahir Geçidi, İpekli Geçidi, Ahtalar Geçidi, Çat Geçidi, Çilli Geçidi, Kılıç Gediği Geçidi ve Sancı Geçidi gibi önemli geçitler bulunmaktadır. Bu geçitler, Ağrı ilinin coğrafi yapısında önemli bir role sahiptir ve ilin başka bölgeleriyle bağlantısını sağlar.