SoruCevap
Yeni Üye
- Katılım
- 17 Ocak 2024
- Mesajlar
- 350.999
- Çözümler
- 1
- Tepkime puanı
- 17
- Puan
- 308
- Yaş
- 36
1.göktürk devleti,
1.göktürk devletinin özellikleri,
1.göktürk devleti hakkında bilgiler,Göktürk Devleti, tarihte Türk adıyla kurulan ilk devlettir. Büyük Hun Devleti nden sonra Orta Asya da kurulmuştur. Devlet ve millet olma bilinci Göktürklerde en yüksek noktaya ulaşmıştır. Ayrıca bu devlet, Orta Asya da en geniş topraklara sahip olan Türk Devleti olarak da tarihe geçmiştir.
Göktürklerin Çıkışı
Kuzey Hun Devleti nin yıkılmasından sonra Altay dağlarının doğusuna çekilen Türkler, demircilikle uğraşıyor, bağlı bulundukları Avarlara silah yapıyorlardı. 535 yılında Aşina boyunun başında bulunan Bumin döneminde Türkler çok güçlenmişlerdi. Avar hakimiyeti altında yaşayan Tölesler, 546 yılında Avarlara karşı ayaklandılar. Avar hakanı isyanı bastıramayınca bu görevi Bumin e verdi. Bu ayaklanmayı bastıran Bumin, Avar kağanına, kızıyla evlenmek istediğini bildirdi. Ancak bu isteği Avar hakanı tarafından Siz benim adi demircilerimsiniz, kızımı istemeye nasıl cüret edersiniz? sözleriyle reddedildi. Bumin bunun üzerine Avarlara savaş açtı. Bu savaşta Avarları ağır bir yenilgiye uğratarak, 552 yılında merkezi Ötüken olan Göktürk Devleti ni kurdu. Kendisine İl Kağan unvanı verildi.
Devlet, kuruluşundan hemen sonra, Türk töresi gereğince doğu batı olmak üzere iki idari birime ayrıldı. Bumin, doğuda büyük kağan oldu. Kardeşi İstemi de batı kanadının yabguluğuna getirildi. Türk devlet anlayışına göre batıda görev yapan yabgular doğuda oturan büyük kağana bağlı olurlardı.
Göktürk Devleti kurulduğu zaman Orta Asya da Yenisey ırmağı boylarında Moğollar ve Avarlar, bu ırmağın batısında Dokuz Oğuzlar ve Kırgızlar bulunuyordu. Balkaş gölü çevresinde ise, içinde pek çok Türk kabilesinin bulunduğu Töles denilen büyük bir birlik yaşamaktaydı.
Bumin Kağan devleti kurduğu yıl öldü (552). Yerine oğlu Ko-lo geçti; ancak o da uzun yaşamadı. Bumin Kağan ın diğer oğlu Mukan, 553 yılında Göktürk tahtına oturdu.
Mukan Kağan (553 572)
Mukan Kağan, Göktürk tahtına çıktığında ülkenin batısında yabgu unvanıyla amcası İstemi Yabgu bulunuyordu. Mukan Kağan ilk seferini Avarlar üzerine yaptı. Onları ağır bir yenilgiye uğratıp yurtlarını terk ederek batıya göçmelerini sağladı. Daha sonra, komşuları Kitanlar ve Kırgızlar üzerine yürüyerek onları egemenliği altına aldı. Ayrıca Çin hanedanlarından olan Chou (Çu) ve Ts (Çi) yi baskı altına alarak onların Akhunlara yardımını engelledi. Bu durum, Akhunlarla mücadele halinde olan İstemi Yabgu nun işini kolaylaştırdı. Onun zamanında Göktürkler en güçlü dönemini yaşadı.
İstemi Yabgu ve batı siyaseti (552 576)
Göktürk Devleti nin batı kanadını Bumin Kağan döneminden beri yöneten İstemi Yabgu, kısa zamanda Altayların batısından Tanrı dağlarına kadar olan bölgeyi egemenliği altına aldı. Göktürklerin batıdaki sınırları Akhun ve Sasani topraklarına dayandı. İstemi Yabgu, İpek Yolu nun kontrolünü ele geçirmek için harekete geçti. Çünkü bölgedeki ipek ticareti Akhunların elindeydi. İstemi Yabgu, Akhunlara karşı Sasanilerin desteğini alabilmek için kızını Sasani hükümdarı ile evlendirdi. Bu iki devletin ortak bir askeri harekatı sonucunda Akhun Devleti 557 yılında yıkıldı. Akhun toprakları Göktürklerle Sasaniler arasında paylaşıldı. Böylece İpek Yolu üzerindeki Akhun engeli ortadan kalkmış oldu.
Sasaniler, Göktürklerin gittikçe güçlenmesinden çekindikleri için İpek Yolu ticaretini engellemeye başladılar. İpek Yolu ticaretinin engellenmesi Göktürkleri olduğu kadar Bizans ı da olumsuz yönde etkiledi. Sasanilerle anlaşma imkanı kalmayan İstemi Yabgu, İstanbul a bir elçilik heyeti gönderdi (568). Bu heyet tarihte Orta Asya dan Bizans a giden ilk Türk elçilik heyetidir.
Buna karşılık, Bizans tan da Göktürk Devleti ne bir elçilik heyeti gönderilerek bir ittifak heyeti oluşturuldu. Bu ittifak sonucunda iki devlet Sasanilerle mücadeleye girişti. Mücadele sonucunda İpek Yolu ticareti üzerindeki Sasani engeli ortadan kaldırıldı. Gerçekleştirdiği seferlerle Orta Asya nın batı bölgelerinin Türkleşmesini sağlayan İstemi Yabgu 576 yılında öldü.
Göktürk Devleti nin zayıflaması ve ikiye ayrılması
Mukan Kağan ın 572 yılında ölümü üzerine, yerine kardeşi Ta-po başa geçti. Bu dönemde Çin hanedanlarıyla ticari ilişkiler geliştirildi. Çin ile ticaretin artması, lüks tüketim mallarının Türkler arasında kullanımı yaygınlaştırdı. Çin yaşantısına ve mallarına olan ilgi arttı. Ta-po nun Budizm i kabul edip tapınak yaptırması ve Çin e olan hayranlığı, halkın tepkisini çekti. Bu sırada Batı bölgesini yöneten İstemi Yabgu nun 576 yılında ölümü üzerine batıdaki Göktürklerin başına oğlu Tardu geçti. Tardu, çok ihtiraslı biriydi. Göktürk Devleti nin başına hakan olmak isteyince doğudaki büyük kağan Ta-po ile arası açıldı. Ta-po Kağan 581 de ölünce yerine İşbara Kağan geçti.
Çin, Göktürklerin mevcut anlaşmazlığından yararlanmak için Tardu ya çeşitli hediyelerle beraber tuğ gönderdi. Çin bu davranışlarıyla onu kağan olarak tanıdığını gösteriyordu. Tardu, İşbara nın kağanlığını tanımayınca çıkan çatışmalar devleti zayıflatmakla kalmayıp aynı zamanda ikiye ayrılmasına da yol açtı (582).
Doğu Göktürk Devleti
Doğu Göktürk Devleti nin başında bulunan İşbara Kağan, Çin ile yaptığı mücadelede başarılı olamadı. Çin, Doğu Göktürklere bağlı kavimleri devlete karşı ayaklanmaya teşvik etti. Bu sırada ülkede kıtlık ve salgınlar da ortaya çıktı. İşbara Kağan, Çin in kışkırtmaları ve diğer olumsuz gelişmelerden dolayı Çin hakimiyetini tanımak zorunda kaldı. Türkleri Çinlileştirme politikasına engel olamayan İşbara Kağan 587 yılında öldü.
600 609 yılları arasında Doğu Göktürk hakanı olan Kimin Kağan, Çince konuşmayı ve Çinliler gibi yaşamayı benimsedi. Kimin Kağan dan sonra başa geçen Şi-pi Kağan zamanında devlet yeniden güçlenmiş, ülkede düzen sağlanmıştı. Bu dönemde Çin e seferler düzenlenerek Çin yıllık vergiye bağlandı. Fakat bu başarılar uzun süreli olmadı. Şi-pi den sonra başa geçen kardeşi Çu-lo Kağan zamanında Çinliler üstünlüğü ele geçirdiler.
Doğu Göktürk Devleti, son hakanı olan Kie-li (Hieli) Kağan zamanında (621 630) yıkıldı. Doğu Göktürk halkı Çin egemenliğine girdi. Böylece Göktürkler için elli yıl sürecek olan sıkıntılı ve acılı esaret dönemi başladı.
Batı Göktürk Devleti
Göktürklerin batı kesimini yöneten Tardu nun amacı, Doğu Göktürk Devleti ni de egemenliği altına almaktı. Sasani Bizans çatışmasından yararlanarak ülkenin sınırlarını batıda Kırım a kadar genişletti.
Tardu, 600 yılında Çin üzerine sefere çıktı. Ancak, Çinlilerin su kuyularını zehirlemeleri nedeniyle ordusunun büyük bir kısmı zehirlendi. Bu yüzden geriye dönmek zorunda kaldı. Bu başarısızlığı ülke içinde çeşitli ayaklanmalara neden oldu. Tardu, 603 yılında da öldü. Tardu nun ölümünden sonra başa geçen kağanlar, Çin baskılarına karşı koyamadılar ve iç karışıklıkları önleyemediler. Zayıf düşen Batı Göktürk Devleti, Çin e bağlanarak bağımsızlığını kaybetti (630).
Alıntı
1.göktürk devletinin özellikleri,
1.göktürk devleti hakkında bilgiler,Göktürk Devleti, tarihte Türk adıyla kurulan ilk devlettir. Büyük Hun Devleti nden sonra Orta Asya da kurulmuştur. Devlet ve millet olma bilinci Göktürklerde en yüksek noktaya ulaşmıştır. Ayrıca bu devlet, Orta Asya da en geniş topraklara sahip olan Türk Devleti olarak da tarihe geçmiştir.
Göktürklerin Çıkışı
Kuzey Hun Devleti nin yıkılmasından sonra Altay dağlarının doğusuna çekilen Türkler, demircilikle uğraşıyor, bağlı bulundukları Avarlara silah yapıyorlardı. 535 yılında Aşina boyunun başında bulunan Bumin döneminde Türkler çok güçlenmişlerdi. Avar hakimiyeti altında yaşayan Tölesler, 546 yılında Avarlara karşı ayaklandılar. Avar hakanı isyanı bastıramayınca bu görevi Bumin e verdi. Bu ayaklanmayı bastıran Bumin, Avar kağanına, kızıyla evlenmek istediğini bildirdi. Ancak bu isteği Avar hakanı tarafından Siz benim adi demircilerimsiniz, kızımı istemeye nasıl cüret edersiniz? sözleriyle reddedildi. Bumin bunun üzerine Avarlara savaş açtı. Bu savaşta Avarları ağır bir yenilgiye uğratarak, 552 yılında merkezi Ötüken olan Göktürk Devleti ni kurdu. Kendisine İl Kağan unvanı verildi.
Devlet, kuruluşundan hemen sonra, Türk töresi gereğince doğu batı olmak üzere iki idari birime ayrıldı. Bumin, doğuda büyük kağan oldu. Kardeşi İstemi de batı kanadının yabguluğuna getirildi. Türk devlet anlayışına göre batıda görev yapan yabgular doğuda oturan büyük kağana bağlı olurlardı.
Göktürk Devleti kurulduğu zaman Orta Asya da Yenisey ırmağı boylarında Moğollar ve Avarlar, bu ırmağın batısında Dokuz Oğuzlar ve Kırgızlar bulunuyordu. Balkaş gölü çevresinde ise, içinde pek çok Türk kabilesinin bulunduğu Töles denilen büyük bir birlik yaşamaktaydı.
Bumin Kağan devleti kurduğu yıl öldü (552). Yerine oğlu Ko-lo geçti; ancak o da uzun yaşamadı. Bumin Kağan ın diğer oğlu Mukan, 553 yılında Göktürk tahtına oturdu.
Mukan Kağan (553 572)
Mukan Kağan, Göktürk tahtına çıktığında ülkenin batısında yabgu unvanıyla amcası İstemi Yabgu bulunuyordu. Mukan Kağan ilk seferini Avarlar üzerine yaptı. Onları ağır bir yenilgiye uğratıp yurtlarını terk ederek batıya göçmelerini sağladı. Daha sonra, komşuları Kitanlar ve Kırgızlar üzerine yürüyerek onları egemenliği altına aldı. Ayrıca Çin hanedanlarından olan Chou (Çu) ve Ts (Çi) yi baskı altına alarak onların Akhunlara yardımını engelledi. Bu durum, Akhunlarla mücadele halinde olan İstemi Yabgu nun işini kolaylaştırdı. Onun zamanında Göktürkler en güçlü dönemini yaşadı.
İstemi Yabgu ve batı siyaseti (552 576)
Göktürk Devleti nin batı kanadını Bumin Kağan döneminden beri yöneten İstemi Yabgu, kısa zamanda Altayların batısından Tanrı dağlarına kadar olan bölgeyi egemenliği altına aldı. Göktürklerin batıdaki sınırları Akhun ve Sasani topraklarına dayandı. İstemi Yabgu, İpek Yolu nun kontrolünü ele geçirmek için harekete geçti. Çünkü bölgedeki ipek ticareti Akhunların elindeydi. İstemi Yabgu, Akhunlara karşı Sasanilerin desteğini alabilmek için kızını Sasani hükümdarı ile evlendirdi. Bu iki devletin ortak bir askeri harekatı sonucunda Akhun Devleti 557 yılında yıkıldı. Akhun toprakları Göktürklerle Sasaniler arasında paylaşıldı. Böylece İpek Yolu üzerindeki Akhun engeli ortadan kalkmış oldu.
Sasaniler, Göktürklerin gittikçe güçlenmesinden çekindikleri için İpek Yolu ticaretini engellemeye başladılar. İpek Yolu ticaretinin engellenmesi Göktürkleri olduğu kadar Bizans ı da olumsuz yönde etkiledi. Sasanilerle anlaşma imkanı kalmayan İstemi Yabgu, İstanbul a bir elçilik heyeti gönderdi (568). Bu heyet tarihte Orta Asya dan Bizans a giden ilk Türk elçilik heyetidir.
Buna karşılık, Bizans tan da Göktürk Devleti ne bir elçilik heyeti gönderilerek bir ittifak heyeti oluşturuldu. Bu ittifak sonucunda iki devlet Sasanilerle mücadeleye girişti. Mücadele sonucunda İpek Yolu ticareti üzerindeki Sasani engeli ortadan kaldırıldı. Gerçekleştirdiği seferlerle Orta Asya nın batı bölgelerinin Türkleşmesini sağlayan İstemi Yabgu 576 yılında öldü.
Göktürk Devleti nin zayıflaması ve ikiye ayrılması
Mukan Kağan ın 572 yılında ölümü üzerine, yerine kardeşi Ta-po başa geçti. Bu dönemde Çin hanedanlarıyla ticari ilişkiler geliştirildi. Çin ile ticaretin artması, lüks tüketim mallarının Türkler arasında kullanımı yaygınlaştırdı. Çin yaşantısına ve mallarına olan ilgi arttı. Ta-po nun Budizm i kabul edip tapınak yaptırması ve Çin e olan hayranlığı, halkın tepkisini çekti. Bu sırada Batı bölgesini yöneten İstemi Yabgu nun 576 yılında ölümü üzerine batıdaki Göktürklerin başına oğlu Tardu geçti. Tardu, çok ihtiraslı biriydi. Göktürk Devleti nin başına hakan olmak isteyince doğudaki büyük kağan Ta-po ile arası açıldı. Ta-po Kağan 581 de ölünce yerine İşbara Kağan geçti.
Çin, Göktürklerin mevcut anlaşmazlığından yararlanmak için Tardu ya çeşitli hediyelerle beraber tuğ gönderdi. Çin bu davranışlarıyla onu kağan olarak tanıdığını gösteriyordu. Tardu, İşbara nın kağanlığını tanımayınca çıkan çatışmalar devleti zayıflatmakla kalmayıp aynı zamanda ikiye ayrılmasına da yol açtı (582).
Doğu Göktürk Devleti
Doğu Göktürk Devleti nin başında bulunan İşbara Kağan, Çin ile yaptığı mücadelede başarılı olamadı. Çin, Doğu Göktürklere bağlı kavimleri devlete karşı ayaklanmaya teşvik etti. Bu sırada ülkede kıtlık ve salgınlar da ortaya çıktı. İşbara Kağan, Çin in kışkırtmaları ve diğer olumsuz gelişmelerden dolayı Çin hakimiyetini tanımak zorunda kaldı. Türkleri Çinlileştirme politikasına engel olamayan İşbara Kağan 587 yılında öldü.
600 609 yılları arasında Doğu Göktürk hakanı olan Kimin Kağan, Çince konuşmayı ve Çinliler gibi yaşamayı benimsedi. Kimin Kağan dan sonra başa geçen Şi-pi Kağan zamanında devlet yeniden güçlenmiş, ülkede düzen sağlanmıştı. Bu dönemde Çin e seferler düzenlenerek Çin yıllık vergiye bağlandı. Fakat bu başarılar uzun süreli olmadı. Şi-pi den sonra başa geçen kardeşi Çu-lo Kağan zamanında Çinliler üstünlüğü ele geçirdiler.
Doğu Göktürk Devleti, son hakanı olan Kie-li (Hieli) Kağan zamanında (621 630) yıkıldı. Doğu Göktürk halkı Çin egemenliğine girdi. Böylece Göktürkler için elli yıl sürecek olan sıkıntılı ve acılı esaret dönemi başladı.
Batı Göktürk Devleti
Göktürklerin batı kesimini yöneten Tardu nun amacı, Doğu Göktürk Devleti ni de egemenliği altına almaktı. Sasani Bizans çatışmasından yararlanarak ülkenin sınırlarını batıda Kırım a kadar genişletti.
Tardu, 600 yılında Çin üzerine sefere çıktı. Ancak, Çinlilerin su kuyularını zehirlemeleri nedeniyle ordusunun büyük bir kısmı zehirlendi. Bu yüzden geriye dönmek zorunda kaldı. Bu başarısızlığı ülke içinde çeşitli ayaklanmalara neden oldu. Tardu, 603 yılında da öldü. Tardu nun ölümünden sonra başa geçen kağanlar, Çin baskılarına karşı koyamadılar ve iç karışıklıkları önleyemediler. Zayıf düşen Batı Göktürk Devleti, Çin e bağlanarak bağımsızlığını kaybetti (630).
Alıntı